________________ આગમસૂત્ર 10, અંગસૂત્ર 10, પ્રશ્નવ્યાકરણ શાક, છાશ આદિ વસ્તુઓનો ઉપાશ્રયમાં, કોઈના ઘરમાં કે અટવીમાં સુવિહિત(પરિગ્રહ ત્યાગી), શોભન આચારવાળા. સાધુને સંચય ન કલ્પ. જે આહાર ઔશિક, સ્થાપિત, રચિત, પર્યવજાત, પ્રકીર્ણ, પ્રાદુષ્કરણ, પ્રામિત્ય, મિશ્રજાત, ક્રીતકૃત, પ્રાભૃતા દોષ વાળો હોય, જે આહાર, દાન કે પુન્ય માટે બનાવેલ હોય, જે આહાર, શ્રમણ કે ભિક્ષુક માટે તૈયાર કરાયો હોય, પશ્ચાત્ કર્મ, પુરકર્મ, નિત્યકર્મ દોષથી દૂષિત હોય, ઋક્ષિત, અતિરિક્ત મૌખર, સ્વયંગ્રાહ કે આહૃત, કૃતિકાઉપલિપ્ત, આચ્છેદ્ય, અનિસૃષ્ટ હોય અથવા તિથિ-યજ્ઞ-ઉત્સવમાં ઉપાશ્રયની અંદર કે બહાર રાખેલ હોય, હિંસા-સાવદ્ય દોષયુક્ત હોય, એવો આહાર સાધુને લેવો ન કલ્પે. તો પછી કેવો આહાર સાધુને લેવો કલ્પે ? Tહાર અગિયાર પિડપાતથી શુદ્ધ હોય, જે ખરીદેલ, હનન, પચન વડે કૃત-કારિત-અનુમોદિત ન હોય, નવ કોટિથી પરિશુદ્ધ હોય, દશ દોષથી મુક્ત, ઉદ્ગમ-ઉત્પાદના-એષણાથી શુદ્ધ, વ્યુત-ચ્યાવિત-ત્યક્ત દેહ હોય, તેથી પ્રાસુક હોય, સંયોજના-ઈંગાલ-ધૂમદોષ રહિત હોય, છ કાયની રક્ષા માટે સ્વીકૃત હોય, એવા પ્રાસુક આહારથી પ્રતિદિન નિર્વાહ કરવો જોઈએ. સુવિહિત શ્રમણને જો અનેક પ્રકારે જવર આદિ રોગ-આતંક(વ્યાધિ) ઉત્પન્ન થયા હોય, વાત-પિત્ત-કફનો અતિશય પ્રકોપ થાય કે સન્નિપાત થાય, તે કારણે ઉજ્જવળ, પ્રબળ, વિપુલ, કર્કશ, પ્રગાઢ દુઃખ ઉત્પન્ન થાય, અશુભકર્ક-કઠોર હોય, દારુણ ફળ વિપાકી હોય, મહાભયકારી હોય, જીવનનો અંત કરનાર અને સમગ્ર શરીરમાં પરિતાપ ઉત્પાદક હોય, તો એવી દુઃખોત્પાદક સ્થિતિમાં પોતા માટે કે બીજા સાધુ માટે ઔષધ, ભૈષજ, આહાર-પાણીનો સંચય કરીને રાખવો ન કલ્પ. પાત્રધારી સુવિહિત સાધુની પાસે જે પાત્ર, ભાંડ, ઉપધિ, ઉપકરણ હોય છે, જેવા કે - પાત્ર, પાત્ર બંધન, પાત્ર કેસરિકા, પાત્ર સ્થાપનિકા, પટલ, રજસ્ત્રાણ, ગુચ્છા, ત્રણ પ્રચ્છાદ, રજોહરણ, ચોલપટ્ટક, મુખાનંતક, આ બધા સંયમની વૃદ્ધિને માટે હોય છે. તથા વાત, આતપ, ધૂપ, ડાંસ, મચ્છર, શીતથી રક્ષણ માટે છે. આ બધા ઉપકરણો રાગ-દ્વેષ રહિત થઈ સાધુએ ધારણ કરવા જોઈએ. રોજ તેનું પડિલેહણ, પ્રસ્ફોટન, પ્રમાર્જન કરવું જોઈએ. દિવસ અને રાત્રિના સતત અપ્રમત્ત રહી ભાજન, ભાંડ ઉપધિ અને ઉપકરણને લેવા અને મૂકવા જોઈએ. આવા આચાર પાલનથી તે સાધુ સંયત, વિમુક્ત, નિસ્ટંગ, નિષ્પરિગ્રહ રૂચિ, નિર્મમત્વ, નિસ્નેહ બંધન, સર્વે પાપથી વિરત, વાસી-ચંદન સમાન કલ્પવાળો હોય છે. તે તૃણ-મણિ-મોતી-માટીના ઢેફામાં સમાન દષ્ટિવાળો, માન-અપમાનમાં સમતા ધારણ કરનાર, પાપરૂપી રાજને ઉપશાંત કરનાર, રાગદ્વેષને શાંત કરનાર, સમિતિમાં સમિત, સમ્યક્દષ્ટિ, સર્વે પ્રાણ અને ભૂતોમાં સમાન છે તે જ સાધુ છે. તે સાધુ કૃતધારક, ઉઘુક્ત, સંયત, સર્વે પ્રાણી માટે શરણભૂત, સર્વ જગત્ વત્સલ, સત્યભાષક, સંસારચંતા સ્થિત, સંસાર સમુચ્છેદક, સતત મરણાદિનો પારગામી, સર્વે સંશયોનો પારગામી હોય છે, આઠ પ્રવચન માતા દ્વારા આઠ કર્મ ગ્રંથિનો વિમોચક હોય છે, આઠ મદનું મથન કરનાર, સ્વસિદ્ધાંતમાં કુશળ, સુખ-દુઃખમાં નિર્વિશેષ, અત્યંતર અને બાહ્ય તપ-ઉપધાનમાં સદા સુક્કુ ઉધત, શાંત, દાંત, હિતમાં નિરત હોય છે. ઇર્યા-ભાષા-એષણા-આદાન ભાંડ માત્ર નિક્ષેપણા - ઉચ્ચાર પ્રસવણા ખેલ સિંધાણ જલ્લ પારિષ્ઠાપનિકા એ પાંચે સમિતિમાં સમિત, મન-વચન-કાયગુપ્ત, ગુણેન્દ્રિય, ગુપ્ત બ્રહ્મચારી, ત્યાગી, રજૂ, ધન્ય, તપસ્વી, ક્રાંતિક્ષમ, જિતેન્દ્રિય, શોધિત, અનિદાન, અબહિર્લેશ્ય, અમમત્વ, અકિંચન, છિન્નગ્રંથ, નિરુપલેપ હોય છે. તથા. - (શ્રમણ નિગ્રંથોના અનાગારપણાને સમજાવવા શાસ્ત્રકારશ્રી વિશિષ્ટ ઉપમાઓ બતાવે છે-). ૧.સુવિમલવર કાંસ્ય ભાજન, મુક્તતોય, ૨.શંખની જેમ નિરંજન (અર્થાત) વિગત રાગ-દ્વેષ-મોહ, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(પ્રશ્નવ્યાકરણ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 46