________________ આગમસૂત્ર 10, અંગસૂત્ર 10, પ્રશ્નવ્યાકરણ તેનું ઉદર વજ સમાન શોભાયમાન, શુભલક્ષણ સંપન્ન અને કૃશ હોય છે. શરીરનો મધ્યભાગ ત્રિવલીથી યુક્ત, કૃશ અને નમિત છે. રોમરાજિ સીધી, એક જેવી, પરસ્પર મળેલી, સ્વાભાવિક, બારીક, કાળી, મુલાયમ, પ્રશસ્ત, લલિત, સુકુમાર, કોમળ અને સુવિભક્ત છે. નાભિ ગંગાનદીના ભ્રમર સમાન, દક્ષિણાવર્ત, તરંગમાળા જેવી, સૂર્યકિરણોથી તાજા ખીલેલ અને અપ્લાન કમળ સમાન ગંભીર અને વિશાળ હોય છે. કુક્ષી અનુભટ, પ્રશસ્ત, સુંદર, પુષ્ટ હોય છે. પાર્થભાગ સન્નત, સુગઠિત, સંગત હોય છે, તથા પ્રમાણોપેત, ઉચિત માત્રામાં રચિત, પુષ્ટ, રતિદાયી હોય છે. તેણીની ગાત્રયષ્ટિ અસ્થિરહિત, શુદ્ધ સ્વર્ણથી નિર્મિત રુચક નામક આભૂષણ સમાન નિર્મળ કે સ્વર્ણ કાંતિ સમાન સુગઠિત તથા નીરોગ હોય છે. તેમના બંને પયોધર, સ્વર્ણ કળશો જેવા, પ્રમાણયુક્ત, ઉન્નત, કઠોર, મનોહર ડીંટડીવાળા અને ગોળાકાર હોય છે. તેમની ભૂજા સર્પાકાર જેવી ક્રમશઃ પાતળી ગોપુચ્છ સમાન ગોળાકાર, એક જેવી, શૈથિલ્યરહિત, સુનમિત, સુભગ અને લલિત હોય છે. તેમના નખ તામ્રવર્ણ હોય છે. તેમના અંગ્રહસ્ત માંસલ છે, તેમની આંગળી કોમળ અને પુષ્ટ હોય. તેની હસ્તરેખા સ્નિગ્ધ, ચંદ-સૂર્ય-શંખ-ચક્ર-સ્વસ્તિકના ચિહ્નોથી અંકિત અને સુનિર્મિત હોય છે. તેમની કાંખ અને મલોત્સર્ગ સ્થાન પુષ્ટ અને ઉન્નત હોય છે, કપોલ પરિપૂર્ણ તથા ગોળાકાર હોય છે, તેમની ગ્રીવા ચાર આંગળ પ્રમાણ અને શંખ જેવી છે. તેની દાઢી માંસથી પુષ્ટ, સુસ્થિર, પ્રશસ્ત હોય છે. તેમના નીચેના હોઠ અનારના ખીલેલ ફૂલ જેવા લાલ, કાંતિમય, પુષ્ટ, કંઈક લાંબા, કુંચિત અને ઉત્તમ હોય છે. તેમના ઉપરના હોઠ પણ સુંદર હોય છે. તેમના દાંત દહીં, પાન ઉપર રહેલ જલકણ, કુંદના ફૂલ, ચંદ્રમા, ચમેલીની કળી સમાન શ્વેત, અંતર રહિત અને ઉજ્જવળ હોય છે, તેઓ રક્તોત્પલ સમાન લાલ અને કમળપત્ર સદશ કોમળ. તાળવા અને જીભવાળી હોય છે. તેમની નાક કણેરની કળી સમાન, વક્રતારહિત, આગળથી ઉપર ઉઠેલ, સીધી અને ઊંચી હોય છે. તેમના નેત્ર શારદનવીન કમળ-કુમુદ-કુવલય-દલનીકર સદશ લક્ષણ-પ્રશસ્ત-કુટિલતા રહિતકાંત નયનવાળી છે. ભ્રમર કંઈક નમેલ ધનુષ સમાન મનોહર, કૃષ્ણવર્ણી, મેઘમાયા સમાન સુંદર, પાતળી, કાળી અને ચીકણી હોય છે. આલીન-પ્રમાણયુક્ત સુશ્રવણા કાન, પુષ્ટ-સ્નિગ્ધ કપોળ રેખા, ચતુરંગુલ વિશાળ અને સમ કપાળ, કૌમુદી ચંદ્રિકા સમાન વિમલ, પ્રતિપૂર્ણ સૌમ્ય વદનવાળી, ઉન્નત છત્ર સમાન મસ્તક તથા મસ્તકના કેશ કાળા, ચીકણા અને લાંબા હોય છે. તે સ્ત્રીઓ આ ૩૨-લક્ષણોથી યુક્ત હોય છે- છત્ર, ધ્વજા, યજ્ઞસ્તંભ, સ્તૂપ, દામિની, કમંડલુ, કળશ, વાવ, સ્વસ્તિક, પતાકા, યવ, મત્ય, કચ્છપ, પ્રધાનરથ, મકરધ્વજ, વજ, થાળ, અંકુશ, અષ્ટાપદ, સ્થાપનિકા, દેવ, લક્ષ્મીનો. અભિષેક, તોરણ, પૃથ્વી, સમુદ્ર, શ્રેષ્ઠ ભવન, શ્રેષ્ઠ પર્વત, ઉત્તમ દર્પણ, ક્રીડા કરતો હાથી, વૃષભ, સિંહ અને ચમર. આ. પ્રશસ્ત બત્રીસ લક્ષણધારી છે. તે સ્ત્રીઓ હંસ સદશ ગતિવાળી, કોયલ જેવી મધુર ગિરાવાળી, કાંત, બધાને અનુમત હોય છે. તેના શરીર પર કરચલી પડતી નથી, વાળ સફેદ થતા નથી, તેને અંગહીનતા-દુર્વર્ણ-વ્યાધિ-દૌર્ભાગ્ય-શોક આડી દોષચાલ્યા ગયા હોય છે તેવી. ઊંચાઈમાં પુરુષોથી થોડી ઓછી ઊંચાઈવાળી, શૃંગારના આગાર સમાન, સુંદર વેશવાળી, સુંદર સ્તન-જઘન-વદન-હાથ-પગ-નયનવાળી, લાવણ્ય-રૂપ-યૌવન-ગુણોથી યુક્ત, નંદનવનમાં વિચરતી અપ્સરા જેવી, ઉત્તરકુરના માનવીની અપ્સરા સમાન, આશ્ચર્યકારી અને પ્રેક્ષણીય, ત્રણ પલ્યોપમનું પરમ આયુ પાળીને તેણીઓ પણ કામથી તૃપ્ત થયા વિના મરણ ધર્મને પામે છે. સૂત્ર-૨૦ જે મૈથુનસંજ્ઞામાં અતિ આસક્ત અને મોહથી ભરેલા છે, તે એકબીજાને શસ્ત્ર વડે હણે છે, વિષયવિષને ઉદીરનારી પરસ્ત્રીમાં પ્રવૃત્ત થઈ બીજા વડે હણાય છે. પરસ્ત્રી લંપટતા પ્રગટ થતા ધન નાશ અને સ્વજન વિનાશને પામે છે. પરસ્ત્રીથી અવિરત અને મૈથુન સંજ્ઞામાં અત્યાસક્ત. મોહથી ભરેલા એવા ઘોડા, હાથી, બળદ, પાડા, મૃગ એકબીજાને મારે છે. મનુષ્યગણ, વાનર, પક્ષીઓ પણ વિરોધી બને છે. મિત્ર શત્રુ બને છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(પ્રશ્નવ્યાકરણ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 28