________________ આગમસૂત્ર 10, અંગસૂત્ર 10, પ્રશ્નવ્યાકરણ ચાટુકર-કારાગૃહમાં નાંખી દે છે. કપડાના ચાબૂકના પ્રહારોથી, કઠોર હૃદય આરક્ષકોના તીક્ષ્ણ અને કઠોર વચનો, તર્જના, ગરદન પકડી ધક્કો આપે ઇત્યાદિથી ખિન્ન ચિત્ત થઈ, તે ચોરોને નારકાવાસ સમાન કારાગારમાં નાંખી દે છે. ત્યાં પણ કારાગારના અધિકારીઓ દ્વારા વિવિધ પ્રહારોથી, યાતના, તર્જના, કટુવચન અને ભયોત્પાદક વચનોથી ભયભીત થઈને દુઃખી બની રહે છે. તેના વસ્ત્રો છીનવી લે છે, મેલા-ફાટેલા વસ્ત્રો આપે છે. વારંવાર તે ચોર પાસેથી લાંચ માંગનાર કારાગૃહરક્ષક દ્વારા તે ચોરને દુઃખ ઉત્પન્ન કરવાના હેતુથી વિવિધ બંધને બાંધી દેવાય છે. તે બંધન કયા છે ? હડિ, કાષ્ઠમય બેડી, બાલરફુ, કુદંડ, ચર્મરી , લોઢાની સાંકળ, ચામડાનો પટ્ટો, પગ બાંધવાની રસ્સી, નિષ્ફોડન, આ બધા તથા આ પ્રકારના અન્યાન્ય દુઃખ ઉત્પન્ન કરનાર છે. તેમાં તે પાપી, ચોરના શરીરને સંકોચી, વાળીને બાંધી દે છે. કાલકોટડીમાં નાંખીને કમાડ બંધ કરી દે, લોઢાના પીંજરામાં નાંખે, ભોંયરામાં બંધ કરી દે, કૂવામાં ઊતારે, બંદીગૃહના ખીલાથી બાંધી દે, શરીરમાં ખીલા ઠોકે, તેના ખભે ચૂપ રાખે, ગાડીના પૈડા સાથે બાંધે, હાથ-જાંઘમસ્તકને મજબૂત બાંધી દે છે, ખંભે ચોંટાડી દે, પગ ઉપર અને મસ્તક નીચે રાખી બાંધે. તેની ગરદન નીચી કરી, છાતી. અને મસ્તક ખેંચીને બાંધી દે છે, ત્યારે તે ચોરો નિઃશ્વાસ છોડે છે, તેની આંખો ઉપર આવી જાય છે, છાતી ધધ કરે છે, તેનું શરીર મરડી નંખાય છે, તેઓ ઠંડા શ્વાસ છોડતા રહે છે. કારાગૃહ અધિકારી તેનું. મસ્તક બાંધે છે, બંને જંઘાઓ ચીરી નાંખે છે, સાંધાને કાષ્ઠમય યંત્રોથી બાંધે છે, તપાવેલ લોહ શલાકા અને સોયો શરીરમાં ઘૂસાડાય છે. શરીર છોલે છે, ખાર આદિ કર્ક અને તીખા પદાર્થ, તેના કોમળ અંગો પર છંટાય છે. આ રીતે સેંકડો પ્રકારે પીડા પહોંચાડાય છે. છાતી ઉપર કાષ્ઠ રાખી દબાવવાથી તેના હાડકા ભાંગી જાય છે, માછલી પકડવાના કાંટા સમાન ઘાતક કાળા લોઢાના દંડા છાતી-પેટ-ગુદા અને પીઠમાં ભોંકવામાં આવે છે. આવી-આવી યાતના પહોંચાડી તેનું હૃદય મથિત કરી, અંગોપાંગ ભાંગી નાંખે છે. કોઈ-કોઈ વિના અપરાધ વૈરી બનેલ કર્મચારી, યમદૂત સમાન મારપીટ કરે છે. એ રીતે તે મંદપુન્ય ચોર કારાગૃહમાં થપ્પડ, મુક્કા, ચર્મપટ્ટ, લોહંકુશ, તીક્ષ્ણ શસ્ત્ર, ચાબૂક, લાત, રસ્સી, ચાબૂકોના સેંકડો પ્રહારોથી અંગેઅંગની તાડના દઈને પીડિત કરાય છે. લટકતી ચામડી ઉપર થયેલ ઘાની વેદનાથી તે ઉદાસ થઈ જાય છે. ઘન-કોટ્ટિમ બેડીઓ પહેરાવી રાખવાના કારણે, તેના અંગો સંકોચાઈ જાય છે, વળી જાય છે. તેના મળ-મૂત્ર રોકી દેવાય છે અથવા બોલતો બંધ કરાય છે. આ અને આવી અન્યાન્ય વેદના તે પાપી પામે છે. જેણે ઇન્દ્રિયો દમી નથી, સ્વયં ઇન્દ્રિયોના દાસ બની ગયા છે. બહુમોહ મોહિત છે, પર-ધનમાં લુબ્ધ છે, સ્પર્શનેન્દ્રિય વિષયમાં તીવ્ર વૃદ્ધ, સ્ત્રી સંબંધી- રૂપ, શબ્દ, રસ, ગંધમાં ઇષ્ટ રતિ અને ભોગતૃષ્ણાથી વ્યાકુળ બની, ધનમાં જ સંતોષ માને છે. આવા મનુષ્યો પકડાવા છતાં તેઓ પાપકર્મના પરિણામ સમજતા નથી. તે રાજકીંકર વધશાસ્ત્રપાઠક, અન્યાયયુક્ત કર્મકારી, સેંકડો વખત લાંચ લેતા, કૂડ-કપટ-માયા-નિકૃતિ-આચરણ-પ્રસિધિવંચન વિશારદ હોય છે. તે નરકગતિગામી, પરલોકથી વિમુખ, અનેકશત અસત્યને બોલનારા, આવા રાજકીંકરો સમક્ષ ઉપસ્થિત કરાય છે. તેમને પ્રાણદંડની સજા દેવામાં આવે છે. તેઓ જલદી પુરવર, શૃંગાટક-ત્રિક-ચતુષ્ક-ચત્વર-ચતુર્મુખમહાપથ-પથમાં લાવીને ચાબૂક, દંડ, લાઠી, લાકડી, ઢેફા, પથ્થર, લાંબાલષ્ટ, પ્રણોલિ. મુક્કા, લતા, લાતો વડે ઘૂંટણ, કોણીથી તેમના અંગ-ભંગ કરી, મથિત કરી દેવાય છે. અઢાર પ્રકારની ચોરી કરવાના કારણે તેના અંગ-અંગ પીડિત કરી દેવાય છે, તેમની દશા કરુણ, હોઠ-કંઠગળુ-તાળવુ-જીભ સૂકાયેલ, નષ્ટ જીવનાશા, તરસથી પીડાતા, પાણી પણ બીચારાને ન મળે, વધ્ય પુરુષો દ્વારા ઘસેડાતા, ત્યાં અત્યંત કર્કશ ઢોલ વગાડતા, ઘસેડાતા, તીવ્ર ક્રોધથી ભરેલ રાજપુરુષ દ્વારા ફાંસી દેવા માટે દઢતાપૂર્વક પકડાયેલા તે અતિ અપમાનિત થાય છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(પ્રશ્નવ્યાકરણ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 20