________________ આગમસૂત્ર 6 અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર અધ્યયન-૯ “માકંદી” સૂત્ર-૧૧૦ થી 112 110. ભગવદ્ ! જો શ્રમણ યાવત્ નિર્વાણ પ્રાપ્ત ભગવંત મહાવીરે આઠમા જ્ઞાત અધ્યયનનો આ અર્થ કહ્યો. છે, તો ભગવદ્ ! શ્રમણ ભગવંતે નવમાં અધ્યયનનો શો અર્થ કહ્યો છે ? હે જંબૂ ! તે કાળે, તે સમયે ચંપાનગરી હતી. પૂર્ણભદ્ર ચૈત્ય હતું. ત્યાં માકંદી નામે સાર્થવાહ રહેતો હતો. તે ઋદ્ધિમાન હતો. તેને ભદ્રા નામે પત્ની હતી. તે ભદ્રાને બે સાર્થવાહ પુત્રો હતા-જિનપાલિત અને જિનરક્ષિત. તે બંને માર્કદીક પુત્રો, અન્ય કોઈ દિવસે એકઠા થયા, તેઓમાં પરસ્પર આવો વાર્તાલાપ થયો - આપણે પોત વહનથી લવણસમુદ્રને અગિયાર વખત અવગાહ્યો, હંમેશા આપણે ધન પ્રાપ્ત કર્યું છે, કાર્ય સંપન્ન કર્યા છે, વિના વિપ્ન ઘેર શીધ્ર પાછા આવ્યા છીએ. તો હે દેવાનુપ્રિય ! આપણે ઉચિત છે કે આપણે બારમી વખત લવણસમુદ્રને પોતવહનથી અવગાહીએ. એમ કહીને એકબીજાની આ વાતનો સ્વીકાર કર્યો. પછી માતાપિતા પાસે આવીને કહ્યું - હે માતાપિતા! અમે અગિયાર વખત લવણસમુદ્રનું અવગાહન કર્યું આદિ પૂર્વવત્ કહેવું. યાવત્ પોતાના ઘેર પાછા આવ્યા. અમે આપની અનુજ્ઞા પામીને બારમી વખત પોત-વહનથી. લવણસમુદ્ર અવગાહવા ઇચ્છીએ છીએ. ત્યારે માતાપિતાએ તેમને કહ્યું - હે પુત્રો ! બાપદાદાથી પ્રાપ્ત યાવત્ ભાગ પાડવા માટે પર્યાપ્ત સંપત્તિ છે. તો હે પુત્રો ! વિપુલ માનુષી ઋદ્ધિસત્કાર સમુદય અને ભોગોને ભોગવો. વિદMવાળા, નિરાલંબન લવણસમુદ્ર ઉતરવાથી તમને શો લાભ છે ? વળી બારમી યાત્રા સોપસર્ગ થાય છે. માટે હે પુત્રો ! તમે બારમી વખત લવણસમુદ્રને ન અવગાહો, જેથી તમારા શરીરને કોઈ આપત્તિ ન થાય. ત્યારે તે પુત્રોએ બીજી–ત્રીજી વખત આમ કહ્યું - | હે માતાપિતા ! અમે અગિયાર વખત સમુદ્રયાત્રા કરી યાવત્ બારમી વખત લવણસમુદ્ર અવગાહીએ. ત્યારે તે માકંદીપુત્રોને જ્યારે ઘણા સામાન્ય કે વિશેષ કથનથી કહેવા-સમજાવવામાં, તેઓ સમર્થ ન થયા ત્યારે ઇચ્છા રહિતપણે જ આ વાતની અનુજ્ઞા આપી, ત્યારે તે માકંદિક પુત્રોએ માતા-પિતાની અનુજ્ઞા પામીને ગણિમ-ધરિમમેય-પરિચ્છેદ્ય ભરીને, અહંન્નકની માફક યાવત્ લવણસમુદ્રમાં અનેક યોજન ગયા. 111. ત્યારે તે માકંદિક પુત્રો અનેક શત યોજન અવગાહન કર્યા પછી અનેક શત ઉત્પાદો ઉત્પન્ન થયા. જેમાં કે- અકાળે ગર્જના યાવત્ ગંભીર મેઘગર્જના, પ્રતિકૂળ, તેજ હવા ચાલવા લાગી. ત્યારે તે નાવ પ્રતિકૂળ વાયુથી વારંવાર અથડાતી-ઉછળતી-ક્ષોભિત થતી, પાણીના તીક્ષ્ણ વેગથી વારંવાર ટકરાતી, હાથથી ભૂતલ ઉપર પછાડેલ દડાની જેમ સ્થાને સ્થાને ઊંચી-નીચી થતી, વિદ્યાધર કન્યા માફક ઉછળતી, વિદ્યાભ્રષ્ટ વિદ્યાધર કન્યાના માફક આકાશતલથી નીચે પડતી, મહાન ગરુડના વેગથી ત્રાસિત નાગકન્યા માફક ભાગતી, લોકોના કોલાહલથી સ્થાનભ્રષ્ટ અશ્વકિશોરી માફક અહીં-તહીં દોડતી, ગુરુજન દષ્ટ અપરાધથી સજ્જન કુળકન્યા માફક શરમથી નીચે નમતી, તરંગોના પ્રહારથી તાડિત થઈ થરથરતી, આલંબનરહિત માફક આકાશ થી નીચે પડતી, પતિ મૃત્યુ પામતા રૂદન કરતી નવવધૂ માફક પાણીથી ભીંજાયેલ સાંધાથી જળ ટપકાવતી એવી - પરચક્રી રાજા દ્વારા અવરુદ્ધ અને પરમ મહાભયથી પીડિત કોઈ મહાઉત્તમ નગરી સમાન વિલાપ કરતી, કપટથી કરેલ પ્રયોગ યુક્ત, યોગ પરિવ્રાજિકાની જેમ ધ્યાન કરતી અર્થાત્ સ્થિર થતી, જંગલથી નીકળી પરિભ્રાંત, થયેલ વૃદ્ધ માતાની જેમ હાંફતી, તપ-ચરણનું ફળ ક્ષીણ થતા, ચ્યવન કાળે શ્રેષ્ઠ દેવી માફક શોક કરતી એવી નૌકાના કાષ્ઠ અને કૂર્પર ચૂર-ચૂર થઈ ગયા. મેઢી ભાંગી, માળ સહસા નમી ગઈ, શૂળી ઉપર ચડેલ જેવી થઈ ગઈ, જળનો સ્પર્શ વક્ર થવા લાગ્યો. જોડેલા પાટિયા તડ-તડ કરવા લાગ્યા. લોઢાની કીલ નીકળી ગઈ, બાંધેલ દોરડા ભીના થઈ તૂટી ગયા. તે નાવ કાચા શકોરા જેવી થઈ ગઈ. અભાગી મનુષ્યના મનોરથ જેવી ચિંતનીય થઈ ગઈ. કર્ણધાર, નાવિક, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 75