________________ આગમસૂત્ર 6 અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર અધ્યયન-૭ “રોહિણી” સૂત્ર-૭૫ ભગવદ્ ! જો શ્રમણ યાવત્ સિદ્ધિ ગતિ સંપ્રાપ્ત ભગવંત મહાવીરે છઠ્ઠા જ્ઞાત અધ્યયનનો આ અર્થ કહ્યો, તો. સાતમા જ્ઞાત અધ્યયનનો શો અર્થ કહ્યો ? હે જંબૂ ! તે કાળે, તે સમયે રાજગૃહનગર હતું. સુભૂમિભાગ ઉદ્યાન હતું. તે રાજગૃહમાં ધન્ય સાર્થવાહ રહેતો હતો. તે ધનાઢ્ય યાવત અપરાભૂત હતો. તે ધન્ય સાર્થવાહને ભદ્રા નામે પત્ની હતી. તે પૂર્ણ પંચેન્દ્રિય યાવત્ સુરૂપા હતી. તે ધન્ય સાર્થવાહના પુત્રો અને ભદ્રાના આત્મજો એવા ચાર સાર્થવાહ પુત્રો હતા. તે આ - ધનપાલ, ધનદેવ, ધનગોપ, ધનરક્ષિત. તે ધન્ય સાર્થવાહના ચાર પુત્રોની ચાર ભાર્યા ધન્ય સાર્થવાહની ચાર પુત્રવધૂઓ હતી. તે આ - ઉઝિકા, ભોગવતી, રક્ષિકા, રોહિણી. તે ધન્યએ અન્યદા કોઈ દિને મધ્યરાત્રિમાં આવા પ્રકારે અભ્યર્થિત યાવત્ સંકલ્પ થયો - હું રાજગૃહમાં ઘણા રાજા, ઇશ્વર આદિ અને પોતાના કુટુંબના ઘણા કાર્યોમાં અને કરણીયોમાં, કુટુંબમાં, મંત્રણામાં, ગુહ્યમાં, રહસ્યમાં, નિશ્ચયમાં, વ્યવહારમાં પૂછવા યોગ્ય, વારંવાર પૂછવા યોગ્ય મેઢીરૂપ, પ્રમાણરૂપ, આધારરૂપ, આલંબનરૂપ, ચક્ષુમેઢીભૂત, કાર્ય પ્રવૃત્તિ કર્તા છું. પણ હું જાણતો નથી કે મારા ગયા પછી, ટ્યુત થયા પછી, મૃત્યુ પછી, ભગ્ન થયા પછી, વિશીર્ણ કે પતિત થયા પછી,વિદેશ જતા કે વિદેશ જવા પ્રવૃત્ત થતા આ કુટુંબના આધારરૂપ, આલંબનરૂપ, પ્રતિબંધ રાખનાર કોણ થશે ? તેથી મારે માટે ઉચિત છે કે કાલે યાવત્ સૂર્ય ઉગ્યા પછી વિપુલ અશનાદિ તૈયાર કરાવી, મિત્ર-જ્ઞાતિજનાદિ તથા ચારે પુત્રવધૂના કુલઘર વર્ગને આમંત્રીને, તે મિત્ર, જ્ઞાતિ આદિ તથા ચાર પુત્રવધૂના કુલગૃહ વર્ગને વિપુલ અશનાદિ, ધૂપ-પુષ્પ-વસ્ત્ર-ગંધ આદિથી સત્કાર, સન્માન કરીને, તે જ મિત્ર, જ્ઞાતિ આદિ અને ચાર પુત્રવધૂના કુલગૃહ વર્ગની આગળ ચારે પુત્રવધૂની પરીક્ષા કરવાને પાંચ-પાંચ શાલિઅક્ષત આપીને જાણીશ કે કોણ સારક્ષણ, સંગોપન કે સંવર્ધન કરશે ? આ પ્રમાણે વિચારીને બીજે દિવસે યાવત્ મિત્ર, જ્ઞાતિ આદિ અને ચારે પુત્રવધૂના કુળગૃહ વર્ગને આમંત્રે છે, પછી વિપુલ અશનાદિ તૈયાર કરાવ્યા. ત્યારપછી સ્નાન કરી, ભોજન મંડપમાં સુખાસને બેસી, મિત્ર-જ્ઞાતિજન આદિ તથા પુત્રવધૂના કુલગૃહ વર્ગની સાથે, તે વિપુલ અશનાદિનું ભોજન કરી, સત્કાર-સન્માન કરી, તે જ મિત્રજ્ઞાતિજનાદિ, પુત્રવધૂના કુલગૃહ વર્ગની સાથે, તે વિપુલ અશનાદિનું ભોજન કરી, સત્કાર-સન્માન કરી, તે જ મિત્રજ્ઞાતિજનાદિ, પુત્રવધૂના કુલગૃહ વર્ગની આગળ પાંચ શાલિ-અક્ષત રાખ્યા. રાખીને પછી - મોટી પુત્રવધૂ ઉઝિકાને બોલાવીને કહ્યું - હે પુત્રી ! તું મારા હાથમાંથી આ પાંચ શાલિઅક્ષત લે. લઈને અનુક્રમે સંરક્ષણ-સંગોપન કરતી રહે. જ્યારે હું તારી પાસે આ પાંચ શાલિઅક્ષત માંગુ ત્યારે તું મને આ પાંચ શાલિઅક્ષત પાછા આપજે. એમ કહી પુત્રવધૂના હાથમાં તે આપીને વિદાય કરી. ત્યારે તે ઉક્ઝિકાએ ધન્યને ‘તહત્તિ' એમ કહી, આ અર્થનો સ્વીકાર કરે છે. કરીને ધન્યના હાથમાંથી તે પાંચ શાલિઅક્ષત લઈને એકાંતમાં જાય છે, પછી આ પ્રમાણે વિચાર્યું કે - નિત્યે પિતાના કોઠારમાં ઘણા પાલા શાલિના ભરેલા છે. તો જ્યારે તેઓ આ પાંચ શાલિ અક્ષત માંગશે, ત્યારે હું કોઈ પાલામાંથી બીજા શાલિઅક્ષત લઈને આપી દઈશ, એમ વિચારી તે પાંચ શાલિઅક્ષત એકાંતમાં ફેંકીને પોતાના કામમાં લાગી ગઈ. એ પ્રમાણે ભોગવતીને પણ જાણવી. વિશેષ એ કે - તેણીએ શાલિ અક્ષતને છોલ્યા અને છોલીને ગળી ગઈ. પોતાના કામે લાગી. એ પ્રમાણે રક્ષિકા પણ જાણવી. વિશેષ એ કે - તેણીએ લઈને આવો વિચાર કર્યો કે - પિતાજીએ મિત્ર, જ્ઞાતિ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “જ્ઞાતાધર્મકથા) આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 55