________________ , , cરો આગમસૂત્ર 6 અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર હે દેવાનુપ્રિય! સુખ ઉપજે તેમ કર, પ્રતિબંધ ન કર. ત્યારે તે મેઘ, ભગવંતની અનુજ્ઞા પામી, માસિકી ભિક્ષુ પ્રતિમા સ્વીકારીને વિચરે છે. માસિકી ભિક્ષુ પ્રતિમાને સૂત્રોનુસાર, આચારાનુસાર, જ્ઞાનાદિ માર્ગાનુસાર સમ્યક્ પ્રકારે કાયા વડે સ્પર્શે છે, પાળે છે, શોભિત કરે છે, તીર્ણ કરે છે, કીર્તન કરે છે, સમ્યફ કાયા વડે સ્પર્શી-પાળી-શોભાવી-તરી-કીર્તન કરીને ફરી પણ ભગવંતને વાંદી-નમીને આમ કહ્યું - હે ભગવન! હું આપની અનુજ્ઞા પામીને બે માસિકી ભિક્ષપ્રતિમાને સ્વીકારીને વિચરવા ઇચ્છું છું. હે દેવાનુપ્રિય ! સુખ ઉપજે તેમ કરો, પ્રતિબંધ ન કરો. પહેલીમાં જે આલાવો કહ્યો, તેમ બીજી, ત્રીજી, ચોથી, પાંચમી, છમાસિકી, સપ્તમાસિકી, પહેલી સાત અહોરાત્રિકી, બીજી સાત અહોરાત્રિકી, ત્રીજી સાત અહોરાત્રિકી, અહોરાત્રિ દિનની, એક રાત્રિદિનની કહેવી. ત્યારપછી તે મેઘ અણગાર બાર ભિક્ષુપ્રતિમાઓને સમ્યક્ કાયાથી સ્પર્શી-પાળી-શોભાવી-તીર્ણ કરીકીર્તન કરી, ફરી પણ વાંદી-નમીને આમ કહ્યું - હે ભગવન્! આપની અનુજ્ઞા પામી હું ગુણરત્ન સંવત્સર તપકર્મ કરવાને ઇચ્છું છું. હે દેવાનુપ્રિય ! સુખ ઉપજે તેમ કરો, પ્રતિબંધ ન કરો. ત્યારે તે મેઘ અણગાર પહેલા માસે નિરંતર ચતુર્થભક્ત(એકાંતર ઉપવાસ) તપોકર્મ વડે દિવસના ઉત્કટુક આસને રહી, આતાપના ભૂમિમાં સૂર્યાભિમુખ રહી આતાપના લેતા અને રાત્રે વીરાસનમાં, નિર્વસ્ત્રપણે રહેતા હતા. બીજા માસે છઠ્ઠના પારણે છઠ્ઠ તપ પૂર્વક, ત્રીજા માસે અટ્ટમના પારણે અઠ્ઠમ તપ પૂર્વક, ચોથા માસે ચાર ઉપવાસના પારણે ચાર ઉપવાસના નિરંતર તપોકર્મ વડે દિવસના ઉત્કટુક આસને રહી સૂર્ય સન્મુખ આતાપના ભૂમિમાં આતાપના લેતા, રાત્રે અપ્રાવૃત્તપણે વીરાસને રહ્યા. પાંચમે માસે પાંચ ઉપવાસને નિરંતર તપકર્મ વડે કરતા, દિવસે ઉત્કટુક આસન વડે સૂર્યાભિમુખ આતાપના લેતા ઇત્યાદિ. એ રીતે આ આલાવા વડે છઠ્ઠા મહિને છ ઉપવાસ, સાતમે સાત, આઠમે આઠ, નવમે નવ, દશમે દશ, અગિયારમે અગિયાર, બારમે બાર, તેરમે તેર, ચૌદમે ચૌદ, પંદરમે પંદર અને સોળમા મહિને નિરંતર ૧૬-ઉપવાસ. ચોત્રીશ ભક્ત તપોકર્મ વડે દિવસે ઉત્કટક આસનથી સૂર્યાભિમુખ થઈ આતાપના ભૂમિમાં આતાપના લેતા, રાત્રે અપ્રાવૃત્ત થઈને વીરાસને રહે છે. ત્યારે તે મેઘ અણગારે ગુણરત્ન સંવત્સર તપોકર્મને સૂત્રાનુસાર યાવતુ સમ્યક્ કાયા વડે સ્પર્શી, પાળી, શોભાવી, તીર્ણ કરી, કીર્તન કરી, યથાસૂત્ર-યથાકલ્પ યાવત્ કીર્તન કરી શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને વંદે-નમે છે, વાંદી-નમીને ઘણા છટ્ટ-અટ્ટમ-ચાર, પાંચ ઉપવાસ, માસક્ષમણ, અર્ધમાસક્ષમણાદિ વિચિત્ર તપોકથી આત્માને ભાવિત કરતા વિચરે છે. સૂત્ર૪૦, 41 40. ત્યારે તે મેઘ અણગાર, તે ઉદાર, વિપુલ, સશ્રીક, પ્રયત્નસાધ્ય, પ્રગૃહીત, કલ્યાણકારી, શિવકારી, ધન્યકારી,માંગલ્યકારી, ઉદગ્ર-ઉદાર-ઉત્તમ-મહાપ્રભાવી-તપોકર્મ વડે શુષ્ક, ભુખી, રુક્ષ, નિમસ, લોહી રહિત, કડકડ થતા હાડકાં યુક્ત, અસ્થિચર્માનવધ કૃશ, નસોથી વ્યાપ્ત થયા. તે પોતાના આત્મબળથી ચાલતા હતા, આત્મબળથી જ ઊભા રહેતા હતા. ભાષા બોલીને થાકી જતા હતા, બોલતા અને બોલવા વિચારતા પણ થાકી જતા હતા. જેમ કોઈ કોલસા-લાકડા-પાંદડા-તલ-એરંડ કાષ્ઠની ભરેલી ગાડી હોય, તે તાપથી સુકાઈ ગયેલ હોવાથી શબ્દ કરતી, ચાલતી કે ઊભી રહેતી હોય, તેમજ મેઘ અણગાર ખડખડ શબ્દ. કરતા ચાલતા કે ઊભતા હતા. તેઓ તપથી પુ પણ માંસ, લોહીથી હ્રાસ પામેલ હતા. તે ભસ્મરાશિથી આચ્છાદિત અગ્નિ માફક તપતેજથી, તપતેજશ્રીથી ઘણા શોભતા હતા. તે કાળે તે સમયે આદિકર, તીર્થંકર શ્રમણ ભગવંત મહાવીર યાવત્ પૂર્વાનુપૂર્વી ચાલતા, ગ્રામાનુગ્રામ જતા, સુખે સુખે વિચરતા રાજગૃહ નગરે ગુણશીલ ચૈત્યે આવ્યા, આવીને યથાપ્રતિરૂપ અવગ્રહ અવગ્રહીને સંયમ અને તપ વડે આત્માને ભાવિત કરતા વિચરતા હતા. ત્યારે તે મેઘ અણગારને રાત્રિના મધ્ય રાત્રિ કાળે ધર્મ-જાગરિકાથી જાગતા આવા સ્વરૂપનો આધ્યાત્મિક મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 31