________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૨' 13. કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદો હોય. 14. કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળા, સફેદ હોય. 15. કદાચ કાળા, લીલો, લાલો, પીળો, સફેદ હોય. 16. કદાચ કાળા, લીલા, લાલ, પીળો, સફેદ હોય. આ પ્રમાણે 16 ભંગ થાય. એ રીતે બધા - એક, દ્વિક, ત્રિક, ચતુષ્ક, પંચ સંયોગ વડે 5 + 40 + 80 + 75 + 16. 216 ભંગ થાય. ગંધના ભંગ ચતુઃખદેશી માફક જાણવા. રસના ભંગ વર્ણ માફક 216 જાણવા. સ્પર્શના ભંગ ચતુઃખદેશી માફક જાણવા. ભગવન ! આઠ પ્રદેશી સ્કંધ, પ્રશ્ન ? ગૌતમ ! જો એકવર્ગી. હોય તો સપ્તપ્રદેશી માફક યાવત્ કદાચ ચાર સ્પર્શ વાળો હોય. જો એકવર્સી, બે વર્ગી, ત્રણ વર્ણી હોય તો સપ્તપ્રદેશીવતું. જો ચારવર્ણી હોય તો - ૧.કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો હોય. ૨.કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળા હોય. એ પ્રમાણે સપ્તપ્રદેશી માફક યાવત્ કદાચ કાળા, લીલા, લાલો, પીળો હોય એ ૧૫-ભંગ, કદાચ કાળા, લીલા, લાલો, પીળા હોય. આ ૧૬-ભંગો છે. એ રીતે આ પાંચ, ચતુષ્ક સંયોગવાળા થઈને, એ પ્રમાણે 80 ભાંગા થાય છે. જો પંચવર્ણી હોય તો - 1. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ હોય. 2. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદો હોય. એ રીતે આ ક્રમથી ભંગો કહેવા. યાવત્ કદાચ કાળો, લીલા, લાલો, પીળા, સફેદ હોય. એમ 15 ભંગ થયા. 16. કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ હોય. 17. કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ હોય. 18. કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળા, સફેદ હોય. 19. કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળા, સફેદો હોય. 20. કદાચ કાળા, લીલો, લાલો, પીળો, સફેદ હોય. 21. કદાચ કાળા, લીલો, લાલો, પીળો, સફેદો હોય. 22. કદાચ કાળા, લીલો, લાલો, પીળા, સફેદ હોય. 23. કદાચ કાળા, લીલા, પીળો, સફેદ હોય. 24. કદાચ કાળા, લીલા, લાલ, પીળો, સફેદો હોય. 25. કદાચ કાળા, લીલા, લાલ, પીળા, સફેદ હોય. 26. કદાચ કાળા, લીલા, લાલો, પીળો, સફેદ હોય. આ પંચ સંયોગથી 26 ભંગો થાય છે. આ પ્રમાણે પૂર્વાપર સહિત એક-દ્ધિક-ત્રિક-ચતુષ્ક-પંચક સંયોગ વડે 5 + 40 + 80 + 80 + 26. 231 ભંગો છે. ગંધ, સપ્તપ્રદેશીવત્, રસના વર્ણ માફક-૨૩૧ ભંગો છે. સ્પર્શના ભંગો ચતુઃપ્રદેશિકવત્ જાણવા. *નવપ્રદેશી ઢંધની પ્રચ્છા. ગૌતમ ! અષ્ટપ્રદેશી ઢંધ સમાન યાવત્ કદાચ ચાર સ્પર્શવાળા હોય. જો એક-બે-ત્રણ-ચાર વર્ણવાળો હોય તો અષ્ટપ્રદેશીવત્. જો પંચવર્ણી હોય તો 1. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ હોય. 2. કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદો હોય. આ પરિપાટીથી એ પ્રમાણે 31 ભંગ કહેવા. એ પ્રમાણે એક-દ્ધિક-ત્રિક-ચતુષ્ક-પંચક સંયોગ વડે 5 + 40 + 80 + 80 + 31. કુલ 236 ભંગ થાય છે. દશપ્રદેશી ઢંધની પૃચ્છા. ગૌતમ ! નવપ્રદેશી ઢંધ માફક યાવત્ ચાર સ્પર્શવાળો છે. જો એક-બે-ત્રણચાર વર્ણવાળા હોય તો ક્રમશઃ નવપ્રદેશી ઢંધ માફક કહેવો. પંચવર્તી પણ તેમજ છે. વિશેષ એ કે - ૩૨મો ભંગ કહ્યો છે. આ પ્રમાણે એક-દ્ધિક-ત્રિક-ચતુષ્ક-પંચક સંયોગમાં 5 + 40 + 80 + 80 + 32. બધા મળીને 237 ભંગો છે. ગંધ, નવપ્રદેશીવત્, રસ-અહીં કહેલ ૨૩૭-વર્ણ ભેદ મુજબ 237 ભંગો. સ્પર્શ, ચતુઃપ્રદેશિક માફક કહેવા. જેમ દશપ્રદેશિક સ્કંધ કહ્યો, તેમ સંખ્યાતપ્રદેશી, અસંખ્યાત પ્રદેશી પણ કહેવા. સૂક્ષ્મ પરિણત અનંતપ્રદેશી. પણ આ પ્રમાણે કહેવો. સૂત્ર-૭૮૭ ભગવન્! બાદર પરિણત અનંતપ્રદેશી ઢંધ કેટલા વર્ણ આદિવાળો હોય ? ગૌતમ !જેમ શતક-૧૮માં કહ્યું તેમ યાવત્ આઠ સ્પર્શ કહ્યા. વર્ણ, ગંધ, રસ ત્રણે દશપ્રદેશી ઢંધ સમાન કહેવા. જો ચાર સ્પર્શવાળા હોય તો - 1. સર્વ કર્કશ, સર્વભારે, સર્વ શીત, સર્વ સ્નિગ્ધ હોય. 2. કર્કશ, સર્વ ભારે, સર્વ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 126