________________ આગમસૂત્ર 5, અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૨' જો પાંચ વર્ણ હોય તો - કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ. આ બધા એક-દ્ધિક-ત્રિક-ચતુષ્ક-પંચક સંયોગથી 5 + 40 + 70 + 25 + 1. એમ કુલ 141 ભંગ થાય છે. ગંધને ચતુઃખદેશિક સમાન અહીં પણ છ ભંગ કહેવા. વર્ણની માફક રસના પણ ૧૪૧-ભંગ થાય છે. સ્પર્શના ૩૬-ભંગ ચતુઃપ્રદેશી સ્કંધ સમાન છે. ભગવન્! છ પ્રદેશી સ્કંધના કેટલા વર્ણાદિ છે. જેમ પંચ પ્રદેશી સ્કંધમાં કહ્યું તેમ યાવત્ કદાચ ચાર સ્પર્શવાળો હોય. જો એક વર્ણ અને બે વર્ણવાળો હોય તો પંચપ્રદેશીવત્ છે. જો ત્રણ વર્ણવાળો હોય તો કદાચ કાળો, લીલો, લાલ એ રીતે જેમ પંચપ્રદેશમાં કહ્યું તેમ સાત ભંગ યાવત્ કદાચ કાળા, લીલા, લાલ. કદાચ કાળા, લીલા, અનેકાંશ લાલ. આ આઠ ભંગ. એ પ્રમાણે દશત્રિક સંયોગમાં એકેક સંયોગમાં આઠ ભંગો, એ રીતે કુલ 80 ભંગો. જો ચાર વર્ણ હોય તો - 1. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો. 2. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળા. 3. કદાચ કાળો, લીલો, અનેકાંશ લાલ, પીળો. 4. કદાચ કાળો, લીલો, અનેકાંશ લાલ, પીળા. 5. કદાચ કાળો, લીલા, લાલ, પીળો. 6. કદાચ કાળો, લીલા, લાલ, પીળા. 7. કદાચ કાળો, લીલા, લાલો, પીળો. 8. કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળો. 9. કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળા. 10. કદાચ કાળા, લીલો, લાલો, પીળો. 11. કદાચ કાળા, લીલા, લાલ, પીળો. આ અગિયાર ભંગ છે. આ પાંચ ચતુષ્ક સંયોગ કરવા. પ્રત્યેક ચતુષ્ક સંયોગના-૧૧, કુલ પપ-ભંગો થશે. જો પાંચ વર્ણ હોય તો - ૧.કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ. ૨.કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદો. ૩.કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળા, સફેદ. ૪.કદાચ કાળો, લીલો, લાલો, પીળો, સફેદ. ૫.કદાચ કાળો, લીલા, લાલ, પીળો, સફેદ. ૬.કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ. આ છ ભંગ કહેવા. આ પ્રમાણે આ બધા એક-દ્ધિક-ત્રિક-ચતુષ્ક-પંચકસંયોગે 5 + 40 + 80 + પપ + 6=186 ભંગ થાય. ગંધ સંબંધી છ ભંગ પંચપ્રદેશી ઢંધ સમાન જાણવા. રસ સંબંધી 186 ભંગ, વર્ણ સંબંધી ભંગ સમાન કહેવા. સ્પર્શ સંબંધી 36 ભંગ ચતુઃપ્રદેશીસ્કંધ સમાન જાણવા. ભગવન્! સપ્ત પ્રદેશી ઢંધ કેટલા વર્ણાદિથી છે? પંચપ્રદેશી ઢંધ સમાન યાવત્ કદાચ ચાર સ્પર્શવાળો હોય. જો એક, બે કે ત્રણ વર્ણવાળો હોય તો ષટપ્રદેશી સ્કંધના એક, બે કે ત્રણ વર્ણવાળા અનુસાર ક્રમશઃ તેના ભંગો. જાણવા. જો ચારવર્ણી હોય તો ૧.કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો હોય. ૨.કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળા હોય. ૩.કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો હોય. ૪.કદાચ કાળો, લીલો, લાલો, પીળા હોય. એ પ્રમાણે ચતુષ્ક સંયોગમાં 15 ભંગો કહેવા યાવત્ કદાચ કાળા, લીલા, લાલો, પીળો હોય. આ રીતે પાંચ ચતુષ્ક સંયોગો જાણવા. એકેક સંયોગમાં ૧૫-ભંગો છે. એ રીતે બધા મળીને 75 ભંગો થાય. જો પંચવર્ણી હોય તો - 1. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ હોય. 2. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદો હોય. 3. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળા, સફેદ હોય. 3. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળા, સફેદ હોય. 4. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળા, સફેદો હોય. 5. કદાચ કાળો, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ હોય. 6. કદાચ કાળો, લીલો, લાલો, પીળો, સફેદો હોય. 7. કદાચ કાળો, લીલો, લાલો, પીળા, સફેદ હોય. 8. કદાચ કાળો, લીલા, લાલ, પીળો, સફેદ હોય. 9. કદાચ કાળો, લીલા, લાલ, પીળો, સફેદો હોય. 10. કદાચ કાળો, લીલા, લાલ, પીળા, સફેદ હોય. 11. કદાચ કાળો, લીલા, લાલો, પીળો, સફેદ હોય. 12. કદાચ કાળા, લીલો, લાલ, પીળો, સફેદ હોય. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 125