Page Text
________________ આગમસૂત્ર 5 અંગસૂત્ર 5, “ભગવતીસૂત્ર ભાગ-૧ શતક-૮ સૂત્ર-૩૮૧ આઠમા શતકમાં આ દશ ઉદ્દેશા કહેલા છે- પુદ્ગલ, આશીવિષ, વૃક્ષ, ક્રિયા, આજીવ, પ્રાસુક, અદત્ત, પ્રત્યેનીક, બંધ અને આરાધના, સૂત્ર-૩૮૨ રાજગૃહ નગરમાં ગૌતમસ્વામીએ યાવત્ એ પ્રમાણે કહ્યું - ભગવદ્ ! પુદ્ગલો કેટલા પ્રકારે કહ્યા છે ? ગૌતમ ! પુદ્ગલો ત્રણ પ્રકારે કહ્યા છે –પ્રયોગપરિણત, મિશ્રપરિણત અને વિસસા પરિણત. સૂત્ર-૩૮૩ ભગવદ્ ! પ્રયોગપરિણત પુદ્ગલો કેટલા પ્રકારે કહ્યા? ગૌતમ! પાંચ પ્રકારે કહ્યા- એકેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત, બેઇન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત, તેઇન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત, ચઉરિન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત, પંચેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત. ભગવન્! એકેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત પુદ્ગલો કેટલા પ્રકારે છે ? ગૌતમ ! પાંચ પ્રકારે. પૃથ્વીકાય એકેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત, અપ્લાય એકેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત યાવતું વનસ્પતિકાય એકેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત. ભગવન્! પૃથ્વીકાય એકેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણા પુદ્ગલો કેટલા પ્રકારે છે ? ગૌતમ ! બે પ્રકારે - સૂક્ષ્મપૃથ્વીકાય એકેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત, બાદર પૃથ્વીકાય એકેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત. ભગવન્! અપ્રકાયિક એકેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત એ પ્રમાણે જ જાણવા. એ રીતે વનસ્પતિકાય સુધી કહેવું. ભગવન્! બેઇન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત પુદ્ગલો કેટલા પ્રકારે છે ? ગૌતમ ! તે અનેક પ્રકારે છે. આ પ્રમાણે તેઇન્દ્રિય, ચઉરિન્દ્રિય પ્રયોગપરિણતોને પણ જાણવા. ભગવન! પંચેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત પુદ્ગલો કેટલા પ્રકારે છે ? ગૌતમ ! તે ચાર ભેદે છે - નૈરયિક પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત, તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત, મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત, દેવ પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત. ભગવન્! નૈરયિક પંચેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણતની પૃચ્છા - ગૌતમ તે સાત પ્રકારે છે - રત્નપ્રભાપૃથ્વી નૈરયિક પ્રયોગપરિણત યાવત્ અધઃસપ્તમપૃથ્વી નૈરયિક પંચેન્દ્રિય પ્રયોગપરિણત. વનું ! તિર્યંચયોનિક પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણતની પૃચ્છા. ગૌતમ ! તે ત્રણ ભેદે છે - જલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ યોનિક પરિણત પુદ્ગલ, સ્થલચર પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત, ખેચર પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત. જલચર તિર્યંચયોનિક પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણતની પૃચ્છા -ગૌતમ ! બે ભેદે છે - સંમૂચ્છિમ જલચર૦ ગર્ભ વ્યુત્ક્રાંતિક જલચર૦ સ્થલચર તિર્યંચનો પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણતનો પ્રશ્ન- ગૌતમ ! બે ભેદે - ચતુષ્પદ સ્થલચર૦, પરિસર્પ સ્થલચર૦, ચતુષ્પદ સ્થલચર૦નો પ્રશ્ન - ગૌતમ ! તે બે ભેદે સંમૂચ્છિમ ચતુષ્પદ સ્થલચર૦, ગર્ભવ્યુત્ક્રાંતિક ચતુષ્પદ સ્થલચર તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત પુદ્ગલ. એ પ્રમાણે આ આલાવાથી પરિસર્પ બે ભેદે - ઉર પરિસર્પ, ભુજગ પરિસર્પ કહેવા. ઉરપરિસર્પ બે ભેદે - સંમૂચ્છિમ અને ગર્ભ વ્યુત્ક્રાંતિક. એ પ્રમાણે ભુજપરિસર્પ અને ખેચરના પણ બન્ને જાણવા. ભગવન્! મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત પુદ્ગલોનો કેટલા પ્રકાર છે ? ગૌતમ ! મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય બે ભેદે છે - સંમૂછિમ મનુષ્ય અને ગર્ભ વ્યુત્ક્રાંતિક મનુષ્ય પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત પુદ્ગલ. ભગવન્! દેવ પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પ્રયોગપરિણત પુદ્ગલો કેટલા પ્રકારે છે? ગૌતમ! ચાર ભેદે છે - ભવનવાસી. દેવ પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પ્રયોગપરિણત પુદ્ગલ યાવત્ વૈમાનિક દેવ પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પ્રયોગપરિણત પુદ્ગલ. ભગવન્! ભવનવાસી દેવ પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પ્રયોગ પરિણત પુદ્ગલ વિષે પૃચ્છા- ગૌતમ ! તે દશ ભેદે છેઅસુર કુમાર૦ યાવત્ સ્વનિતકુમાર ભવનવાસી દેવ પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત પુદ્ગલા એ રીતે આ જ આલાવાથી આઠ ભેદે વ્યંતર કહેવા- પિશાચ યાવતુ ગંધર્વ દેવ પંચેન્દ્રિય પ્રયોગ પરિણત. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(ભગવતી)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 137
| SR No. | 035605 |
| Book Title | Agam 05 Bhagwati 01 Gujarati Translation |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publication Year | 2020 |
| Total Pages | 240 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Book_Gujarati, & agam_bhagwati |
| File Size | 5 MB |