________________ આગમસૂત્ર 4, અંગસૂત્ર 4, “સમવાય' સમવાય-૧૪ સૂત્ર- 27 ચૌદ ભૂતગ્રામો(જીવોનો સમૂહ) કહ્યા છે - સૂક્ષ્મ અપર્યાપ્તા, સૂક્ષ્મ પર્યાપ્તા, બાદર અપર્યાપ્તા, બાદર પર્યાપ્તા, બેઇન્દ્રિય અપર્યાપ્તા, બેઇન્દ્રિય પર્યાપ્તા, તેઇન્દ્રિય અપર્યાપ્તા, તેઇન્દ્રિય પર્યાપ્તા, ચઉરિન્દ્રિય અપર્યાપ્તા, ચઉરિન્દ્રિય પર્યાપ્તા, પંચેન્દ્રિય અસંજ્ઞી અપર્યાપ્તા, પંચેન્દ્રિય અસંજ્ઞી પર્યાપ્તા, પંચેન્દ્રિય સંજ્ઞી અપર્યાપ્તા, પંચેન્દ્રિયસંજ્ઞી પર્યાપ્તા. પૂર્વો ચૌદ કહ્યા છે, તે આ પ્રમાણે - સૂત્ર-૨૮ થી 30. 28. ઉત્પાદ, અગ્રણીય, વીર્યપ્રવાદ, અસ્તિનાસ્તિપ્રવાદ, જ્ઞાનપ્રવાદ. 29. સત્યપ્રવાદ, આત્મપ્રવાદ, કર્મપ્રવાદ, પ્રત્યાખ્યાનપ્રવાદ. 30. વિદ્યાનુપ્રવાદ, અવંધ્યપ્રવાદ, પ્રાણાયુ, ક્રિયાવિશાલ, બિંદુસારપૂર્વ સૂત્ર-૩૧ અગ્રાણીય પૂર્વની ચૌદ વસ્તુ છે. શ્રમણ ભગવંત મહાવીરની 14,000 શ્રમણોની ઉત્કૃષ્ટ સંપદા હતી. કર્મવિશોધિ માર્ગણાને આશ્રીને ચૌદ જીવસ્થાનો કહ્યા - મિથ્યાદૃષ્ટિ, સાસ્વાદનસમ્યગદષ્ટિ, સમ્યમ્ મિથ્યાષ્ટિ, અવિરતસમ્યગદષ્ટિ, વિરતાવિરત, પ્રમત્તસંયત, અપ્રમત્તસંયત, નિવૃત્તિબાદર, અનિવૃત્તિનાદર, સૂક્ષ્મસંપરાય ઉપશામક કે ક્ષપક, ઉપશાંતમોહ, ક્ષીણમોહ, સયોગીકેવલી અને અયોગીકેવલી. ભરત અને ઐરાવતની જીવાનો આયામ 14,471 યોજન તથા એક યોજનના 6/19 ભાગ છે. એક એક ચાતુરંત ચક્રવર્તીને ચૌદ રત્નો હોય - સ્ત્રી, સેનાપતિ, ગાથાપતિ, પુરોહિત, વર્ધકી, અશ્વ, હસ્તિ એ સાત અને. ખગ, દંડ, ચક્ર, છત્ર, ચર્મ, મણિ, કાકણી એ રાત.. જંબુદ્વીપમાં ચૌદ મહાનદી પૂર્વ-પશ્ચિમ લવણસમુદ્રને મળે છે. તે - ગંગા, સિંધુ, રોહિતા, રોહિતાશા, હરી, હરીકાંતા, સીતા, સીસોદા, નરકાંતા, નારીકાંતા, સુવર્ણકૂલા, રૂપ્યકૂલા, રક્તા, રક્તવતી. આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં કેટલાક નારકીની સ્થિતિ ૧૪-પલ્યોપમ છે. પાંચમી પૃથ્વીમાં કેટલાક નારકીની ચૌદ સાગરોપમ સ્થિતિ છે. કેટલાક અસુરકુમારોની ચૌદ પલ્યોપમ સ્થિતિ છે. સૌધર્મ-ઈશાન કલ્પે કેટલાક દેવોની ચૌદ પલ્યોપમ સ્થિતિ છે. લાંતક કલ્પ દેવોની ઉત્કૃષ્ટ ૧૪સાગરોપમ સ્થિતિ છે. મહાશુક્ર કલ્પ દેવોની જઘન્ય સ્થિતિ ૧૪-સાગરોપમ છે. જે દેવો શ્રીકાંત, શ્રીમહિત, શ્રીસૌમનસ, લાંતક, કાપિષ્ઠ, મહેન્દ્ર, મહેન્દ્રકાંત, મહેન્દ્રોત્તરાવતંસક વિમાને થયેલ દેવની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ૧૪-સાગરોપમ છે. તે દેવો ચૌદ અર્ધમાસે આન-પ્રાણ, ઉચ્છવાસ-નિઃશ્વાસ લે છે, તે દેવોને 14,000 વર્ષે આહારેચ્છા થાય છે. કેટલાક ભવસિદ્ધિક જીવો 14 ભવને ગ્રહણ કરીને સિદ્ધ-બુદ્ધ-મુક્ત-પરિનિવૃત્ત-સર્વ દુઃખાંતકર થશે. સમવાય-૧૪નો મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત ભાવાનુવાદ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(સમવાય)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 20