________________ આગમસૂત્ર 2, અંગસૂત્ર 2 ‘સૂત્રકૃત્’ મેં પરલોક તો જોયો નથી, પણ પરિષદના આ કષ્ટથી મારું મરણ તો પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. કેશલોચથી સંતપ્ત અને કામવિકારથી પરાજિત મૂર્ખ મનુષ્ય, જેમ જાળમાં ફસાયેલી માછલી વિષાદ પામે છે. તેમ તે સાધુ દિક્ષા ગ્રહણ કરીને દુઃખી થાય છે. સૂત્ર- 178 થી 180 - આત્મા દંડાય તેવું આચરણ કરનાર, વિપરીત ચિત્તવૃત્તિવાળા તથા રાગ-દ્વેષથી યુક્ત, કોઈ અનાર્ય પુરુષ સાધુને પીડા પહોંચાડે છે.... અનાર્ય દેશની સીમા પર વિચરતા સુવ્રતી સાધુને કેટલાક અજ્ઞાની લોકો- આ જાસૂસ છે, ચોર છે; એમ કહીને તેમને દોરી આદિથી બાંધે છે અને કઠોર વચન કહી તિરસ્કારે છે... તે અનાર્ય દેશે વિચરતા સાધુને દંડ, મુક્કા કે ભાલા આદિથી મારે છે, ત્યારે તે સાધુ પોતાના જ્ઞાતિજનોને, ક્રોધિત થઈ ઘેરથી નીકળી જનાર સ્ત્રીની માફક યાદ કરવા લાગે છે. સૂત્ર-૧૮૧ જેમ બાણોથી વિંધાયેલ હાથી સંગ્રામમાંથી ભાગે, તેમ હે શિષ્યો ! પૂર્વોક્ત કઠોર અને દુસ્સહ પરીષહોથી પીડિત અસમર્થ સાધુ સંયમથી ભ્રષ્ટ થાય - તેમ હું તમને કહું છું. અધ્યયન-૩ ઉપસર્ગ પરિજ્ઞા' ના ઉદ્દેશક-૧નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ અધ્યયન-૩, ઉદ્દેશક-૨ સૂત્ર-૧૮૨ સ્નેહાદિ સંબંધરૂપ અનુકૂળ ઉપસર્ગો સૂક્ષ્મ છે, સાધુ તેને મુશ્કેલીથી પાર કરી શકે છે. આવા સૂક્ષ્મ ઉપસર્ગ આવતા કેટલાક સાધુ વ્યાકુળ થઇ જાય છે. તેઓ સંયમી જીવનના પાલનમાં સમર્થ થતા નથી. સૂત્ર-૧૮૩ થી 186 સાધુને જોઈને તેના સ્વજન તેની પાસે જઈ રડે છે અને કહે છે કે - હે તાત ! તું અમારું પાલન કર. અમે તને પોષેલ છે, તું અમને કેમ છોડી દે છે ? | (સાધુને કહે છે) હે તાત! તારા પિતા વૃદ્ધ છે, તારી બહેન નાની છે. હે તાત ! તારો આજ્ઞાકારી સહોદર-ભાઈ છે, તો પણ તું અમને કેમ છોડીને જતો રહે છે? હે પુત્ર ! તું માતા-પિતાનું પાલન કર, તેથી તારો પરલોક સુધરશે. પોતાના માતા-પિતાનું પાલન કરવું એ લૌકીક આચાર છે. હે પુત્ર ! ઉત્તરોત્તર જન્મેલા આ તારા મધુરભાષી, નાના પુત્રો છે. તારી પત્ની પણ નવયૌવના છે, તે ક્યાંક પરપુરુષ પાસે ચાલી ન જાય ! સૂત્ર-૧૮૭ થી 190 હે પુત્ર ! ઘેર ચાલ. ઘરનું કોઈ કામ ન કરશો, અમે બધું કરી લઈશું. તમે એક વખત ઘેરથી નીકળી ગયા, હવે ફરીથી ઘેર આવી જાઓ. હે પુત્ર ! એક વખત ઘેર આવી સ્વજનોને મળી ફરી પાછો જજો, તેથી કંઈ તું અશ્રમણ નહીં થઈ જાય. ગૃહકાર્યોમાં ઇચ્છારહિત રહેતા અને પોતાની રૂચી પ્રમાણે કાર્ય કરતા તમને કોણ રોકી શકે છે ? હે પુત્ર ! તારું જે કંઈ દેવું હતું, તે બધું અમે સરખે ભાગે વહેંચીને ભરી દીધું છે, વ્યવહાર માટે તારે જેટલું સુવર્ણ-ધન જોઈશે, તે અમે તને આપીશું. આ પ્રમાણે તેના સ્વજનો કરુણ બનીને સાધુને લલચાવે છે. ત્યારે જ્ઞાતિજનના સંગથી બંધાયેલો ભારેકર્મી આત્મા પ્રવ્રજ્યા છોડી પાછો ઘેર ચાલી જાય છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ (સૂત્રકૃત)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 21