________________ આગમસૂત્ર 1, અંગસૂત્ર 1 આચાર’ સમ્યગુદર્શનથી ભ્રષ્ટ પુરુષ વિધ્વંસક થઈને આચાર્ય આદિને નમસ્કાર કરવા છતાં પણ પોતાના સંયમી જીવનને દૂષિત કરે છે. સૂત્ર–૨૦૪ કેટલાક સાધકો પરીષહોથી ડરી અસંયમિત જીવન જીવવા માટે સંયમ છોડે છે. તેમની દીક્ષા ફુદીક્ષા છે. કેમ કે તે સાધારણજન દ્વારા પણ તે નિંદિત થાય છે. પુનઃ પુનઃ જન્મ ધારણ કરે છે. નીચો હોવા છતાં પણ એ પોતાને વિદ્વાન માને છે કે, “જે છું તે હું જ છું” તેવો ગર્વ કરે છે. જે સાધક રાગ-દ્વેષ રહિત છે સાધકને કઠોર વચન કહે છે. તેમના પૂર્વ જીવનનું કથન કરે છે, જૂઠા આરોપથી નિંદા કરે છે. પણ બુદ્ધિમાન સાધક ધર્મને સારી રીતે જાણે છે સૂત્ર–૨૦૫ સંયમને અંગીકાર કરવા છતાં પાપાચરણ કરનારને સાચો સંયમી આ પ્રમાણે ઉપદેશ આપે કે- તું અધર્મનો. અર્થી છે, અજ્ઞાની છે, આરંભ અને પરિગ્રહનો અર્થી છે. પ્રાણીને મારો' એવો ઉપદેશ આપે છે, હિંસાની અનુમોદના કરે છે. જ્ઞાનીઓએ કઠીન ધર્મની પ્રરૂપણા કરી છે, પણ તું તેની આજ્ઞાની ઉપેક્ષા કરી રહ્યો છે. ધર્મની ઉપેક્ષા કરનાર આવા સાધુ કામભોગમાં મૂચ્છિત અને હિંસામાં તત્પર કહેવાય છે. તેમ હું કહું છું. સૂત્ર–૨૦૬ કેટલાક સાધક વિચારે છે આ સ્વજનોથી મારું શું કલ્યાણ થવાનું છે? એવું માનતા અને કહેતા કેટલાક લોકો માતા, પિતા, જ્ઞાતિજન અને પરિગ્રહનો ત્યાગ કરીવીર પુરુષ સમાન આચરણ કરતા દીક્ષા લે છે, અહિંસક બને છે, સુવ્રતધારી બને છે, જિતેન્દ્રિય બને છે. છતાં અશુભકર્મના ઉદયથી સંયમથી પતિત થઈ તે દીન બને છે, તેવા વિષયોથી પીડિત અને કાયર મનુષ્યો વ્રતોના નાશક બને છે, તે તું જો. પછી લોકમાં તેની અપકીર્તિ થાય છે. લોકો કહે છે કે- જુઓ આ ભગ્ન શ્રમણ છે અર્થાત્ આ સાધુ બન્યા પછી પાછો ગૃહસ્થ થઈ ગયો છે. વળી જુઓ કેટલાક સાધુ ઉત્કૃષ્ટ આચારવાળા મધ્યે રહેવા છતાં શિથિલાચારી, વિનયવાન્ મધ્યે રહેવા છતાં અવિનયી, વિરત મધ્યે રહેવા છતાં અવિરત, પવિત્ર મધ્યે રહેવા છતાં અપવિત્ર બને છે. આ સર્વે જાણીને પંડિત, બુદ્ધિમાનું, મોક્ષાર્થી, વીર મુનિ, સદા આગમાનુસાર પરાક્રમ કરે. એમ હું કહું છું. અધ્યયન-૬ ‘ધૂત'ના ઉદ્દેશક-૪ ‘ગૌરવત્રિક વિધૂનન’નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ અનુવાદ પૂર્ણ અધ્યયન-૬, ઉદ્દેશક-૫ “ઉપસર્ગ સન્માન વિધૂનન” સૂત્ર–૨૦૭ તે શ્રમણ ઘરોમાં, ઘરોની આસપાસમાં, ગામોમાં, ગામોના અંતરાલમાં, નગરોમાં, નગરોના અંતરાલમાં, જનપદોમાં, જનપદોના અંતરાલમાં, ગામ અને નગરોના અંતરાલમાં, ગામ અને જનપદોના અંતરાલમાં અથવા નગર અનેજનપદોના અંતરાલમાં વિચરતા કે કાયોત્સર્ગ સ્થિત મુનિને જોઈને કેટલાક લોકો હિંસક બની જાય છે. તેઓ ઉપસર્ગ કરે છે. ત્યારે અથવા કોઈ સંકટ આવી જાય તો ધીર મુનિ તેને સમભાવે સહન કરે. તે સમદષ્ટિ હોય. આગમ જ્ઞાતા મુનિ પૂર્વ, પશ્ચિમ, દક્ષિણ, ઉત્તર દિશામાં સ્થિત જીવોને અનુકંપા બુદ્ધિએ ધર્મોપદેશ આપે. ધર્મના ભેદ-પ્રભેદોને સમજાવે અને ધર્મનો મહિમા બતાવે. તે મુનિ ધર્મશ્રવણની ઇચ્છાવાળા કે સેવા-સુશ્રુષા કરનાર મુનિઓ ગૃહસ્થોને શાંતિ, વિરતિ, ક્રોધાદિ ઉપશમ, મોક્ષસ્વરૂપ, પવિત્રતા, માયાત્યાગ, અહંકારત્યાગ, પરિગ્રહત્યાગ નો યથાર્થ ઉપદેશ આપે છે. તે ભિક્ષુ બધાં પ્રાણી અર્થાત્ વિકલેન્દ્રિય, બધાં ભૂત અર્થાત્ વનસ્પતિ, બધાં જીવ અર્થાત્ પંચેન્દ્રિય, બધાં સત્ત્વ અર્થાત્ એકેન્દ્રિયને ધર્મનું વ્યાખ્યાન કરે. સૂત્ર—૨૦૮ વિચાર કરી ધર્મ કહેનાર મુનિ એ ધ્યાનમાં રાખે કે તે ઉપદેશ આપતા પોતાના આત્માની આશાતના ન કરે, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(આચાર)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 39