________________
પતિસેવા
૪૩
kr
पति अनुकूल सदा रह सीता । सोभा खानि सुसील विनीता ॥ यद्यपि गृह सेवक सेवकिनी । विपुल सकल सेवा विधि गुनी ॥ निज कर गृह परिचरजा करहीं । रामचन्द्र आयसु अनुसरहीं ॥ પતિ અનકૂલ સદા રહે સીતા” ઈસ પદ્ય મે' ‘સદા' કા પ્રયેાગ ખડા હી માર્મિક હૈ. ક્રિસી અવસ્થા મેં શ્રીમતી જનકનંદિની પતિ કે પ્રતિકૂલ આચરણ નહીં કરતી; યહ સિકા ભાવ હૈ. યૌવન ખડા પ્રમાદી હૈ. ગૃહ કે ઝમેલે, આત્મપરાયણતા, અહુંભાવ કભી-કભી ઐસે કારણ ઉપસ્થિત કર દેતે હૈ, જિસસે પ્રાયઃ પતિ-પત્ની મેં મનેામાલિન્ય હૈ। જાતા હૈ, ઔર કઇ દિન તક ચલતા રહતા હૈ. આપસ મેં બાતચીત તક ખંદ હૈ। નતી હૈ, ઐસી અવસ્થામે પ્રતિકૂલ આચરણ સ્વાભાવિક હૈ, ચાહે વહ સાધારણ હી હા. શ્રીમતી રાજરાજેશ્વરી વિકટેરિયા કી પતિપુરાયણુતા, સરલતા ઔર વિનયશીલતા વિશ્વવિદિત હૈ. વહ એક સાધુસ્વભાવા મહિલા થી. એક દિન યૌવન કી ઉમંગ સે અપને પરમ–પ્રિય પતિ પ્રિન્સ અલખ કે સાથે ખાત હી ખાત મેં વહ એસા વ્યવહાર કર ડીકિ વહ રુષ્ટ હૈ। ગયે ઔર દૂસરે કમરે મેં જા કર ઉસકે કિવાડ લગા લિયે. ઘેાડી હી દેર મેં પતિપ્રાણા કા યહ બાત ખટકી. વહ અપને સ્થાન સે ઉડ્ડી, ઔર કિવાડાં કા સવિનય ખુલવા કર પતિદેવ કૈા મના લિયા, જો કુછ ઉન્હોંને કિયા ઇસસે ઉનકી વિશાલહૃદયતા સૂચિત હૈ; કિંતુ યૌવનપ્રમાદ કી ઝલક ઉસમેં મૌજૂદ હૈ. કહા જા સકતા હૈ કિ યે ચઢતી જવાની કે ર`ગરહસ્ય ઔર ચેાચલે હૈ, ના પ્રતિકૂલાચરણ નહીં કહ સકતે; કિંતુ યહ વિચાર ડીક નહીં. અનમત કી જડ પ્રતિકૂલાચરણુ હૈ, ચાહે વહ કિતની હી થાડી માત્રા મેં ક્યાં ન હૈ. ગાસ્વાસ્વામીજી કા ‘સદા' શબ્દ ઇસી ભાવ કા સૂચક હૈ. શ્રીમતી જાનકીદેવી સાધ્વી થી કિ ઐસી નૌખત કભી આતી હી ન થી.
C
સાભાખાતિ સુસીલ બિનીતા” ઇસ પદ્ય મેં સેાભાખાનિ’ કા પ્રયોગ મા કા હૈ. નીતિપ્રથાં મેં લિખા હૈ— માર્યા પવતી શત્રુ’-ક્યાં? ઇસલિયે કિ વહ ગવતી હેાતી હૈ. ઉસમેં એ બહુત હૈ।તી હૈ. ઉસકી નાજબરદારી કરતે કરતે-પતિદેવ કે નાાં દમ આ જાતા હૈ. જન્મ વહ કિતનાં કૈ અપની એર લાલાયિત આંખેાં સે અવલેાકન કરતે દેખતી હૈ, તેા ઉસકા મિજાજ ચઢ જાતા હૈ. ઇસી લિયે રૂપવતી ભાર્યો કા શત્રુ કહા ગયા હૈ. શ્રીમતી જનકનંદિની સ્વયં શ્રી’હૈ. ઇસ લિયે ઉનકી શાભા કા ક્યા કહના; કિંતુ સેાભાખાનિ’ હેા કર ભી વહ સુશીલ ઔર વિનીત થી. યહ ખાત ઈસીસે પ્રમાણિત હાતી હૈ કિ વહ સદા પતિ કે અનુકૂલ હતી
૩. ૩૭
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com