________________
શુભસંગ્રહ-ભાગ ૭ મા આપ સમ્માન, એશ્વર્યા ઔર કીતિ તથા વિદ્યા કે સુંદર સિંહાસન પર વિરાજમાન હુએ; કિંતુ મૃત્યુ ને ઈન બાતોં કા કબ ખયાલ કિયા હૈ? તીસરી અગસ્ત, સન ૧૯૦૮ ઇસ્વી કે દિન, ૬૬ વર્ષ કી અવસ્થા મેં, ખાનબહાદૂર ખુદાબક્ષ સી. આઈ. ઈ. સંસ્થાપક પટના-એરિયંટલ લાઈબ્રેરી, ઇસ સંસાર મેં અપની ધવલ કીતિ છેડ કર સ્વર્ગવાસી હો ગએ.
ખુદાબક્ષખાં અબ ઇસ સંસાર મેં નહીં રહે, કિંતુ ઉનકી કીતિ અમિટ હૈ વહ કભી મિટનેવાલી નહીં. આપકે વકાલત સે ઔર ફિર જજીસે કાફી રૂએ મિલે. ઉત્સાહ ઉમડા હી પડતા થા. પિતા કી પ્રતિજ્ઞા ભૂલી હી નથી. ફલતઃ દેખતે-દેખતે આપકા ઉદ્યોગ સફલ હુઆ, ઔર આજ ઉસકા મીઠા ફલ તૈયાર હૈ.
એરિયંટલ લાઇબ્રેરી કી પૂર્વ ઢગ પર બની હુઈ ઇમારત આજ પટને મેં મેડિકલ કોલેજ–હાસ્પિટલ કે સનિકટ હી સાભિમાન ખડી હૈ. ઈસ ભવન કે પ્રાય: તીન ભાગ ખુદાબક્ષખાં ને નિજ કે વ્યય સે બનવાએ થે. ઇસકે બાદ સરકાર ને ઉસમેં એક વાચનાલય બનવા કર ઉસે પૂર્ણ કર દિયા. ભવન બનને મેં પ્રાયઃ એક લાખ રૂપએ વ્યય હુએ હૈં. ફર્શ સંગમરમર કા બના હુઆ હૈ, ઔર દિવાલેં ખૂબસૂરતી સે રંગી ગઈ હૈં. કિંતુ નહીં– મેં ભૂલતા દૂ, ઉન બહિરંગ સજાવટે સે કઈ હજારગુના અધિક મૂલ્યવાન, સુંદર ઔર સજીલી, ઉન ફશ પર આમારિયાં મેં સજા કર રકખી હુઈ ચુપચાપ પડી પુસ્તકે ઔર દિવાલો પર ટૅગે–અબ હસે, તબ હસે-જેસે ચિત્ર હૈ !
ખુદાબક્ષખાં કે પૈતૃક સંપત્તિસ્વરૂપ જે હસ્તલિપિયાં મિલીં ઉનમેં ઉન્હોને પ્રાયઃ ૩,૫૦૦ ઔર જેડ કર હસ્તલિપિ કી સંખ્યા કુલ મિલા કર પ્રાયઃ ૫૦૦૦ કર દી. ઇહે પ્રાપ્ત કરને કે લિયે ભગીરથ પ્રયત્ન કિયે ગયે, ઔર માને હારું કા હી ખજાના લૂંટાયા ગયા ! આપને મુહમ્મદ મક્કી નામક એક પુસ્તકે કે શિકારી કે પ્રાયઃ ૧૮ વર્ષે તક ૫૦) વેતન તથા કમીશન, પુરરકાર ઔર રાહખર્ચ દે કર રખા થા. ઉસને સીરિયા, અરબ, સિજર, ફારસ તથા અન્યાન્ય દેશે મેં ઘુમ-ધુમ કર પુસ્તકે ઈકહી કર ઠીં. ઇસકે અતિરિક્ત ખાનબહાદૂર ને ઉસ સમય યહ વિજ્ઞાપન દે દિયા થા કિ જિસકે પાસ કોઈ ભી હસ્તલિખિત પુસ્તક હા, લે આવે. ઉસે પુસ્તક કે ઉચિત મૂલ્ય કે સાથ હી રાહખર્ચ ભી દિયા જાયેગા. ઇસ તરહ આપકે પાસ પુસ્તકે કે વર્ષા-સી હેને લાગી. કુછ ઉદાર સજજન ને પુસ્તકૅ ભેંટ ભી કીં. ઇસકે અતિરિકા આપને ઈગ્લેંડ મેં એક પૂરે પુસ્તકાલય કે નીલામ મેં ૬૦,૦૦૦ દે કર ખરીદ લિયા થા. કુછ હસ્તલિપિમાં ઉન્હેં હૈદરાબાદ મેં,
www.umaragyanbhandar.com
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat