________________
૧૭૪
શુભસ’ગ્રહ-ભાગ ૭ મા
ઉપર સ્થાપના કરના ઔર વ્યક્તિગત ભાગ-કામના–રૂપી પિશાચિની કે કરાલ ગાલ સે મુક્ત કર સકે! ઐસા બના દેના કિ જિસસે ધર ધર મેં વિવેક, આત્મત્યાગ, પ્રસાદ, શાંતિ ઔર કર્તવ્યપરાયણતા કે અક્ષય સુધાસાગર કી આનંદમયી ખાઢ આ જાય. મહર્ષિ વાલ્મીકિપ્રણીત રામાયણ કા મૂલ ઉદ્દેશ્ય યહી હૈ. ઇસ ઉદ્દેશ્ય કી સિદ્ધિ કે લિયે નિષ્કલંક મહાન આદર્શી કી ખડી ભારી આવશ્યકતા થી. મર્યાદા મહાપુરુષ ભગવાન શ્રીરામચંદ્ર ભારતીય આદર્શોં મેં સશિરામણિ હૈ, અતએવ આદિકવિ મહિષ વાલ્મીકિ ને ઉન્હીકા નાયક બના કર કવિકલ્પના કે સૉંચ્ચ ઔર સર્વોત્તમ કીતિ સ્તંભરૂપ જિસ મહાકાવ્ય રામાયણ કી રચના ક હૈ, ઉસકી તુલના જગત્ મેં અન્યત્ર કહીં નહી મિલ સકતી. સારે હિંદૂ-ભારત મે' અનેક યુગેાં સે વિદ્વાન સાધુએ કા યહી સ્થિર સિદ્ધાંત હૈ ઔર યહ અસ્વીકાર ભી નહી કિયા જા સકતા ક્રિસ સિદ્ધાંત કી પ્રતિષ્ઠા અખંડ સત્ય કે આધારપર હુઈ હૈ.
હિંદૂ કા ગૃહસ્થાશ્રમ આનંદ, સરલતા, ત્યાગ, પરાપરતા ઔર વિશ્વપ્રેમ કા લીલાનિકેતન હૈ. ઇસ આશ્રમ કી સફલતા પર હી બ્રહ્મચર્ય, વાનપ્રસ્થ ઔર સન્યાસ કી પૂણતા અવલ ંબિત હૈ. ઇસકે વિપરીત ઇસ આશ્રમ કી અસલતા હી શેષ તીનેાં આશ્રમેાં કી અસફલતા કા કારણ હૈ. જિસ દિન સે હિંદૂજાતિ ને ઇસ સત્ય કા ભુલાના આરંભ કિયા ઉસી દિન સે ઉસકા અધઃપતન હૈાને લગા. ઇસ ગૃહસ્થાશ્રમ કે સર્વાંગસુંદર સરસ ચિત્રકા પ્રત્યેક હિંદૂ કે ધર્મે સુપ્રતિષ્ટિત કરને કે લિયે હી મહષિ વાલ્મીકિ ને યુગ-યુગાંત-વ્યાપિની કઠોર તપસ્યા કી થી. ઉસી તપસ્યા કે અમૃત કુલ કા નામ હૈ રામાયણ.' જિન મર્યાદાપુરુષાત્તમ કા આશ્રય પા કર ઈસ ગૃહસ્થ ધર્મ કે સમસ્ત અંગ અસા ધારણ પૂર્ણતા કા પ્રાપ્તહાકર સજીવ હા ઉઠતે હૈ', ઉસી મર્યાદા પુરુષાત્તમ કી ખાજ મેં સારા જીવન તપસ્યા મેં ખિતા કર લગ્નહૃદય સે જીવન–સધ્યા પર ઉપનીત મહાકવિ વાલ્મીકિ આત્મશક્તિ મેં શ્રદ્ધાહીન હૈ। કર રાતે હુએ પૂર્ણીમાનવતા કે એકનિષ્ઠ સેવક મહર્ષિ નારદ કી શરણુ હા કર ઉનસે પૂંછને લગે—
"
कोन्वस्मिन्साम्प्रतं लोके गुणवान्कश्च वीर्यवान् । चारित्रेण च को युक्तः सर्वभूतेषु को हितः ॥ आत्मवान्को जितक्रोधो द्युतिमान्कोऽनसूयकः । कस्य विभ्यति देवाश्च जातरोषस्य संयुगे ॥ पतदिच्छाम्यहं श्रोतुं परं कौतूहलं हि मे । मदर्षे त्वं समर्थोऽसि ज्ञातुमेवं विधं नरम् ॥
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
(વા॰ રા૦ ૧-૧ )
www.umaragyanbhandar.com