________________
२९६ સનાતન જન.
[માચથી જુન. અનુયાયીઓની સલાહ પ્રમાણે શરીર પ્રત્યેના ઉપર વિજય કદાચ મેળવી જશે, એવું અમને નજોઈએ તે પ્રમાણમાં મેહના કારણે યોગ્ય તે અત્યારના ચિન્હો પરથી જણાય છે. મતઅથવા અયોગ્ય ખોરાક છે એવું સ્વયં વિચાર્યા લબ કે, કહેવાતી ધાર્મિક કેળવણી આપવાના વિના લેતાં અચકાતા નથી. આવું જ્યારે ઈä પ્રયત્ન કરતાં શાસ્ત્રીય રીતે અન્નાહારની વિશેડના કેટલાક વિચારવાના માણસોએ જોયું ત્યા- વતા બતાવવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવશે તે રે તેઓએ અન્નાહાર અને ફળાહારની વિદ્યા વધારે ઉપકારક થશે. ની શાખા ખીલવવા પ્રત્યે ધ્યાનનું પરિણામ આ રીતે આ બાબત માટે પણ ધાર્મિક એ આવ્યું કે તે જગતને એમ બતાવી શક્યા કેળવણીની શું અસર છે તે જોયું. હવે એ. કે અન્નાહાર અને ફળાહાર એ શાસ્ત્રીય કજ બાબત રહી; અને તે એ કે જે ધાર્મિક રીતે (scientifically) અનાર્ય આહાર કેળવણી અપાય તે જડવાદનો પ્રવેશ થતો કરતાં ઉત્તમ છે એવું સિદ્ધ થાય તેમ છે. આવું અટકાવી શકાય. અમે કહીએ છીએ કે, જ્યારે વિદ્યાની અન્નાહારની શાખાને ખીલવી ધર્મના સંસ્કારોનો વારસો મળતો ચાલ્યો બતાવવામાં આવ્યું ત્યારે લાખે કે એ ખે- આવે, તે જડવાદ સામે થોડું રક્ષણ આપી શકે. રાક ભણું વળ્યાં છે. એમ ગણત્રી કરવામાં પરંતુ જે આશયમાં કહેવામાં આવતી હાલની આવી છે કે, યુરેપમાં ચાર લાખ માણસે ધાર્મિક કેળવણી આપવાનું ધારવામાં આવે છે અનાર્ય આહાર છોડી દીધું છે. કહેવાનો હેતુ તેથી જડ વાદનો પ્રવેશ અટકી શકે એમ એ છે કે, જ્યારે એક કરતાં બીજું વધારે પણ અમને લાગતું નથી. સારું છે એવું બતાવવામાં આવે ત્યારે જીવ ધર્મ અથવા જેને અંગ્રેજીમાં Religion પિતાનાજ વાર્થની ખાતર વધારે સારાને 2- કહેવામાં આવે છે તેની અને તત્વજ્ઞાન દર્શન હણ કરે છે. કોઈ રીતે હિંદના લોકે અત્યારે અથવા અંગ્રેજીમાં જેને Philosophy કહે પાશ્ચાત્ય કેળવણી અટકાવી શકે એવા સંજે. વામાં આવે છે તેની વચ્ચે આપણે ત્યાં બહુ ગામાં નથી અને તેથી જે મતિ અજ્ઞાનની ભેદ પાડવામાં આવતો નથી. જેને ધાર્મિક ખીલવણી થશે એથી જ એમ વિચાર કરતાં કેળવણી (Religious education) કહેશીખશે કે, જ્યારે જીવન અને મરણ ( Life વામાં આવે છે તે વિવાદ સામે સર્વ કર્મો and death) નો સવાલ હોય ત્યારે શુદ્ધ કર ઝીલી શકે એમ અમને લાગતું નથી. અશુદ્ધ જોવાય નહીં. પરંતુ આ સ્થળે પણ ધાર્મિક કેળવણીથી એમ શીખવવામાં આવે કે, કયું સારું અને કયું નતું છે એમ જે શા. આ સઘળી ઇશ્વરની લીલા છે, માટે આપણે સ્ત્રીય રીતે (Scientifically ) બતાવવામાં તે લીલાનુસાર વર્તવાનું છે, તે અમે ધારતા આવે, તે અવશ્ય અનાહાર લીધા વિના ન રહે. નથી કે, તે લીલાની આસ્થાના ગમે તેવા ના સ્થળે કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે, જે આ દઢ સંસ્કાર બાળપણથી કાઢવામાં આવ્યા હોય કારણે ધર્મ કેળવણી આપવાનું ધારવામાં આ. તે પણ તે જ્યારે પશ્ચિમની વિદ્યા (Seicnce) વતું હોય, તે અમે કહીએ છીએ કે જ્યાં વાંચે અથવા અભ્યાસે ત્યારે ટકી શકે. અમે સુધી આ પ્રકારે શાસ્ત્રીય રીતે ઉછરતી પ્રજા માનીએ છીએ કે, વર્તમાન સાયન્સની સામે ના મન ઉપર નહીં ઠસાવવામાં આવે ત્યાં ટકર ઝીલવાને તત્વજ્ઞાન (Philosophy) સુધી ડાકટરની કેટલીક શોધથી બધી બાબતે સમર્થ થાય; પરંતુ ત્યાં પણ એક સવાલ આ માટે અંજાઈ ગયેલા છ પ્રત્યે જીવન અને કવીને ઉભે રહે છે; આ સવાલ એ છે કે, મરણને સવાલ આ કહેવા માત્ર ધર્મસંકારો હિંદના જુદા જુદા ધર્મો પોતપોતાની પ્રજાને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com