________________
आगम
(४०)
[भाग-3] "आवश्यक'- मूलसूत्र-१ (नियुक्ति:+वृत्तिः ) १
अध्ययनं -1, नियुक्ति: [१], भाष्यं -, विभा गाथा [-], मूलं [-/गाथा-] पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधिता मुनि दीपरत्नसागरेण संकलिता आगमसूत्र [४०] मूलसूत्र [१] आवश्यकनियुक्ति एवं मलयगिरिसूरिरचिता वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
ANS4
दीप
शब्दस्य विनयादिपाठाभ्युपगमात् 'विनयादिभ्य' इत्यनेन स्वार्थे इकण, 'अतिवर्तन्ते स्वार्थे प्रत्ययकाः प्रकृतिलिङ्गवच६ नानी'ति वचनादत्र नपुंसकता, यथा विनय एव बैनयिकमित्यत्र, अथवा अभिनिबुध्यते अनेनास्मादस्मिन्वेति अभिनि-18 * बोधः-तदावरणकर्मक्षयोपशमस्तेन निवृत्तमाभिनिबोधिक, आभिनिबोधिकं च तत् ज्ञानं च आभिनिबोधिकज्ञान-इन्द्रि-ट
यमनोनिमित्तो योग्यदेशांवस्थितवस्तुविषयः स्फुटप्रतिभासो बोधविशेष इत्यर्थः, तथा श्रवर्ण श्रुतं-बाच्यवाचकभावपुरस्सरीकारेण शब्दसंसृष्टार्थग्रहणहेतुरुपलब्धिविशेषः, एवमाकारं वस्तु जलधारणाद्यर्थक्रियासमर्थ घटशब्दवाच्यमित्यादिरूपतया प्रधानीकृतत्रिकालसाधारणसमानपरिणामः शब्दार्थपर्यालोचनानुसारी इन्द्रियमनोनिमित्तोऽवगमविशेष इत्यर्थः,
श्रुतं च तत् ज्ञानं च श्रुतज्ञानं, अथवा श्रूयतेऽनेन अस्मात् अस्मिन् वेति श्रुतं-तदावरण कर्मक्षयोपशमा, 'कृद्धहुल'मिति दावचनात् करणादावपि कप्रत्ययः, तजनितं ज्ञानमपि श्रुतं, कार्ये कारणोपचारात, शृणोतीति वा श्रुतं-आत्मा तदनन्य-18
खात् ज्ञानमपि श्रुतं, श्रुतं च तत् ज्ञानं चेति समासः, चशब्दस्त्वनयोः स्वामिकालकारणविषयपरोक्षत्वसाधम्योत्तुल्यकक्षतोद्भावनार्थः, तथाहि-य एव मतिज्ञानस्य स्वामी स एव श्रुतज्ञानस्यापि, 'जत्थ मइनाणं तत्थ सुयनाणं जस्थ सुचनाणं | सातत्थ मइनाण'मिति वचनात्, ततः स्वामिसाधर्म्य, तथा यावानेव मतिज्ञानस्य स्थितिकालस्तावानेव श्रुतज्ञानस्यापि, तत्र |
प्रवाहापेक्षया अतीतानागतवर्त्तनानरूपः सर्व एव कालः अप्रतिपतितकजीवापेक्षया तु पक्षष्टिसागरोपमाणि समधिकानि, 18|| उकंच-"दो वारे विजयाइसु गयस्स तिन्निवर अहव ताई। अइरेगं नरभवियं नाणाजीवाण सबढ़ा ॥१॥" (भा०२७६२)
इति कोळसाधये, यथा च इन्द्रियानिन्द्रियनिमित्त मतिज्ञान तथा श्रुवज्ञानमपीति कारणसाधम्र्य, तथा यथा मति
अनुक्रम
बर.स
मा..
बर
~47~
