________________
आगम
[भाग-३६] “उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः )
अध्ययनं [१४], मूलं [-] / गाथा ||१९|| नियुक्ति: [३७३...]
(४३)
वृहद्वृत्तिः
16 मध्ययनं.
प्रत सूत्रांक ||१९||
उत्तराध्य. प्रतिपत्तृषु न स्यात् , उक्तं हि-“अहं शृणोमि पश्यामि, जिनाम्याखादयामि च । चेतयाम्यध्यवस्यामि, बुध्यामी-इषुकारीय
है येवमति सः॥१॥” वृद्धास्तु व्याचक्षते-अमूर्त्तत्वान्नोइन्द्रियग्राह्यो, नोइन्द्रियं च मनो, मनश्चात्मैव, अतः
खप्रत्यक्ष एवायमात्मा, कस्मात् ?, उच्यते, त्रैकाल्यकार्यव्यपदेशात् , तद्यथा-कृतवानहं करोम्यहं करिष्या॥४०॥ म्यहमुक्तवानहं ब्रवीम्यहं वक्ष्याम्यहं ज्ञातवानहं जानेऽहं ज्ञास्येऽहमिति योऽयं त्रिकालकार्यव्यपदेशहेतुरहंप्रत्ययो ।
लनायमानुमानिको न चागमिकः, किं तहिं ?, प्रत्यक्षकृत एवायम् , अनेनैवात्मानं प्रतिपद्यस्ख, नायमनात्मके घटा
दावुपलभ्यत इति, तथाऽमूर्तभावादपि च भवति नित्यः, तथाहि-यद्रव्यत्वे सत्यमूर्त तन्नित्यं, यथा व्योम, अमूर्त-11 श्वायं द्रव्यत्वे सत्यनेन विनाशानवस्थाने प्रत्युक्ते, न चैवममूर्तत्वादेव तस्य बन्धासम्भवः सम्भवे या सर्वस्य सर्वदा।। तत्प्रसङ्ग इति वाच्यं, यतः 'अज्झत्थहेउं णिययऽस्स बंधो' अध्यात्मशब्देन आत्मस्था मिथ्यात्वादय इहोच्यन्ते, ततस्तद्धेतुः-तन्निमित्तोऽपरस्थहेतुकृतत्वेऽतिप्रसङ्गादिदोपसम्भवानियतो-निश्चितो न संदिग्धो, जगद्वैचित्र्यान्यधानु-14 पपत्तेः, 'अस्य' जन्तोर्वन्धः-कर्मभिः संश्लेषः, यथा ह्यमूर्तस्यापि व्योम्नो मूतैरपि घटादिभिः सम्बन्धः एवमस्याप्यमूर्त-14 | स्यापि मूतैरपि कर्मभिरसी न विरुध्यते, तथा चाह-"अरूपं हि यथाऽऽकाशं, रूपिद्रव्यादिभाजनम् । तथा यरूपी जीवो, रूपिकमोदिभाजनम् ॥१॥" इति, मिथ्यात्वादिहेतत्वाचन सर्वस्य सर्वदा तत्प्रसङ्ग इत्यदापा, एव। हि येषामेव मिथ्यात्वादित ढेतुसम्भवस्तेपामेवासौ न तु तद्विरहितानां सिद्धानामपि, तथा संसार:-चतुतिप-18
34-
दीप अनुक्रम [४६०
For
Pro
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र[४३), मूलसूत्र[४] उत्तराध्ययनानि मूलं एवं शान्तिसूरिविरचिता वृत्ति:
~305
