________________
आगम (४३)
[भाग-३६] “उत्तराध्ययनानि"- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययनं [१], मूलं [-1 / गाथा ||५०-५१|| नियुक्ति: [२७९...]
प्रत
ज्याध्य.
बृहद्वृत्तिः
सूत्रांक
||४७-४९||
उत्तराध्य. अच्छेरगमम्भुदए, भोए जहित्तु पत्थिवा!। असंते कामे पत्थेसि, संकप्पेण विहम्मसि ॥५१॥
व्याख्या-'अच्छेरगति आश्चर्य वर्तते, यत् त्वमेयंविधोऽपि 'अब्भुदए'त्ति अद्भुतकान् आश्चर्यरूपान् 'भोगाना
कामान् 'जहासि' त्यजसि, पठ्यते च-'चयसित्ति, 'पार्थिव ! पृथिवीपते !, पाठान्तरतश्च क्षत्रिय !, अथवा ॥३१७॥ 'अब्भुयए'ति अभ्युदये, ततश्च यदभ्युदयेऽपि भोगांस्त्वं जहासि तदाश्चय वर्तते, तथा तत्त्यागतश्च 'असतः' अवि
४द्यमानान् कामान् 'प्रार्थयसे' अभिलपसि यत्तदप्याश्चर्यमिति सम्बन्धः, अथवाऽधिकस्तवात्र दोषः, 'सङ्कल्पेन' उत्त
रोत्तराप्राप्तभोगाभिलापरूपेण विकल्पेन 'विहन्यसे' विविध बाध्यसे, एवंविधसङ्कल्पस्यापर्यवसितत्याद्, उक्तं हि"अमीषां स्थूलसूक्ष्माणामिन्द्रियार्थविधायिनाम् । शक्रादयोऽपि नो तृप्ति, विशेषाणामुपागताः ॥१॥" यहा 'अच्छेरगमभुदपत्ति मकारोऽलाक्षणिकः, ततश्च-आश्चर्याद्भुतयोरेकार्थत्वेऽप्युपादानमतिशयख्यापनार्थम्-अतिशयाद्भुतान् भोगान् जहासि पार्थिव ! असतश्च कामान् प्रार्थयसि यत्तत्सङ्कल्पेनैव उक्तरूपेण विहन्यसे-बाध्यसे, कथं ४ बन्यथा विवेकिनस्तवैतत् सम्भवेत् । अनेन च यः सद्विवेको नासौ प्राप्तान विषयानप्राप्ताकाङ्क्षया परिहरति, यथा । ब्रह्मदत्तचक्रवादिः, सद्विवेकश्च भवानित्यादिनीत्या हेतुकारणे सूचिते इति सूत्रार्थः॥ तदनु 'एय' ५२ सूत्रं प्राग्वत् ।-18/॥३१७॥
सल्लं कामा विसं कामा, कामा आसीविसोपमा । कामे पत्थेमाणा, अकामा जंति दुग्गई ।। ५३॥ व्याख्या-शलति-देहान्तश्चलतीति शल्यं-शरीरान्तःप्रविष्टं तोमरादि शल्यमिव शल्यं, के ते?-काम्यमानत्वात्
-kCSC
दीप
अनुक्रम [२७५-२७७]
पूज्य आगमोद्धारकरी संशोधित: मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..आगमसूत्र[४३), मूलसूत्र[४] उत्तराध्ययनानि मूलं एवं शान्तिसूरिविरचिता वृत्ति:
~135
