________________
आगम
(३८/२)
“पंचकल्प" - छेदसूत्र-५/२ (भाष्य)
--------------- भाष्यं [१७७२] ---------------------------- मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [३८/२], छेदसूत्र - [५/२] "पंचकल्प” संघदासगणिक्षमाश्रमण रचितं भाष्य
प्रत
सूत्रांक [१७७२]
दीप अनुक्रम [१७७२]
पउणोऽत्रि। आसेचते उ साहू रसगिद्धो सेलो चेन ॥२॥ तंबोलपत्तनाएण मा हु सेसापित पिणासिना । निहती तं तु मा अण्णोऽत्री वहा कुजा ॥ ३॥ कालकप्पाहिगारे पस्थिए होतिमोऽवि तस्सरिसो। कालविकल्पोऽत्री असिपादीओ मुणयष्यो । असिवे ओमोयरिए रायढे पवादिहे पाआगाढे अन्नलिंग कालक्खेषो व गहण च॥.:.११९॥५॥ असिवे जति जतिपंता लिंगविवेगेण तक्सणं गच्छे। सम्वत्थ नावि असिचे कालक्लेचो चिचेगेर्ण ॥६॥ आमेऽवेवं कुजा पवादिबुद्वेण बुद्धिणो णातं। तस्यापिय अण्णहिम गिहिलिग वापि भासेजा ॥ ७॥ एवं चिय आगाई बहना देहस्स जा उवापत्नी । णिचिसयाणतीण व भत्तस्स णिसेहणा च ॥८॥ एतेसामन्नतरं अणगादि लिंगि(ढालंच)णो ण सेवेजा। तहाणताचराहे संवदित्यमोऽचराहा ॥९॥ संबहिवतापराहे तवी व दो तहेव मूलं च। आयारपकणेज पमाण जिम्माण चरिमम्मि ॥१७८०॥ एसी उकालकप्पो एलो वोच्छामि देसणे कार्य। सरह जलवणं जिणोवास मासु ॥१॥ उक्रयाकायस्सपि आयरियपरंपरागते अत्ये। आगाढकारणेसुं सदहसु गिसेवर्ण तत्व ॥२॥ उकाए सदहिगमन पुणोषि साहेवई। आगादमणामा आयरिया तुज तत्व ॥३॥ दो खेते काले भावे पुरिसे तिगिरिछ असहाए। एएहि कारणेहि सत्तविहं होइ आगाट ल०१२०॥४॥ एमादीया बुड्ढी एगुत्तरिया य होइ वाण। ओमत्वगपरिहाणी दयागाद बियाणाहि ॥ ल०१२१॥५॥ जपंति पुणो विना सचिनं दाइभव दया। अप्पडिहणतों अच्छड उहिसिडं जाच सो ठाति ॥६॥जाहे उदिडहाणी ताहे ओमस्थहाणिए मणति। अम्हे करेमों जोगं अलमें एयस्स किं कुनिमो? ॥७॥ एवं तुहावयंता लेने का व भाचमाखज। ना जूहंती जाब उलमे जेसि तु दवाणं ॥८॥ अह पुण भनेज एवं अवस्समेतेहिं कल दवेहिं । एवं दवागाट नहिं जए पणनहाणीए॥९॥ खेत्तामादं नमो असती खेत्ताण मास जोगाणं । असि वा अन्नत्या णदीय का होग बा उल०१२२॥१७९०॥ जायरियादिजगारग जहवा अनत्य सावया होजा अंतर जहिंच गम्मइ वाला तहतेणखुभियं वा ॥१॥ एएहि कारणेहि खेतागादम्मि एरिसे पत्ते। अच्छंति असदभावा एगवलेतेऽपि जयणाए ल०१२३ ॥२॥ कालरस वावि असई वासावासे विधारणा नस्थि। एएहिं कारणेहि कालागाद वियाणाहि ॥ ल०१२४ ॥३॥ वासाजोगं खेले पहिलेहेतु कालों ण पत्तो। पचंताण प अंतर पार्स नू निवडियं पायं ॥४॥ बहरं वईतरखेत ताहेत चेष पुत्रलेतं तु । गंतु वसती वास समतीते बीतदसरातं ॥५॥ अतिउकडं व दुक्खं अप्पा वा पेदणा सवे आउँ। एएहिं कारणेहि भाषागाई बियाणाहि..१२०॥६॥अचुक्ट सूलादी अहिटकाई उ वेदणा जप्पा। नत्याऽग्गिताषणादी देहच्छेदो व गाढाडी ॥ ल०१२५ ॥७॥ जम्मि पिणढे गच्छस्स विणासो वह य णाणचरणाणं । एएहि कारणेहि पुरिसागार्ट वियाणाहि ॥ २०१२६॥८॥ तस्स उ मुद्दालंभे जावजीव तु(वि) होता. मुझेण। काय तू नियमा पुरिसागाद भवे एनं ॥ १२॥९॥ जेण कुलं आवतंतं पुरिसं आयरेच रक्खेजा। ण हुतुंचम्मि विणढे अश्या साहारमा होति॥१८००॥ संजोगविद्वपादी फासुगउपदेसणासु जो कुसलो। एवारिसस्स असती गायब तिमिच्छमागाई ॥3०१२८ ॥१॥ मजणतृलिविभासा असणे पाउरणए य पाणे य । केवडियाण पदाणे अण्णहचित्तो गिलाणो वा ॥२॥ होजपसहायरहिओ अन्नत्ता वापि अहव असमस्या। एय सहायागाई नम्हा 3 मणी गविहरिनाल.१२९॥ ३॥ जाति परयणम्मी पटिसचा मूल उत्तरगुणेन । ता सत्तसु सुबेसू सुद्धमसुद्धा बऽसुबेसु ॥ ल०१३०॥४॥ आगाढमणागादे एवं जंजस्थ होइ करणिज । तनह सरहमाणे देसणकापी हवह एसो॥५॥ एसो सणकप्पो अहणा सुतकप्पमो उ बोच्छामि । जे तस्थ हॉति विहयो अहिजते जेण वा विहिणा ॥६॥ दुनिहम्मि आगमम्मी सुने अत्थे व जे जहि भाषा । सुन्नमसुनकहाणं पवित्थर ताण अत्येण ॥७॥ विचारो णाम सुत्तम्मि, गहिए अत्यो ऊ दिजती। मुत्ते अहिज्जियने तु. मजादा ऊइमा भये ॥८॥ पडिलेहण काऊणं सायं पहबेउवट्ठादी। आयरियादिणिसेज करेड पच्छा य समायं ॥९॥ पोरिसि सान सायं (काउं) चरिमाए पदिय पत्त पडिलेहे। ताहे य अत्थपोरसि इमिणा विहिणा करती ऊ॥१८१०॥ काउस्सग्गे वक्खेवणाउ विकहाविसुत्तिया पयतो (ता)। अभुट्टाणे चा कालणाय अक्सेप साहरणा॥१॥ अण्णोषिय सुयकप्पो सोय मंड लीय राइणिए। अणुओगधम्मयाए किहकम्म होह काय ॥२॥ वक्खाओ सुतकप्पो एती बोच्छामि अजायणकप्प। दावा जेण विहिणा जग्गुणजनम्स वा तंतु॥३॥ जोए परिवाए अणरिहे य अरहे एपिणयपडिवणे। सुत्तत्यनभएसं जे जायणेसु अणुभागास..१२१॥४॥ जस्सागादो जोगो से आगादेण चेत्र दायां । अगगाढे अणगार्द एनो चोच्छामि परियागं ॥५॥ संखपरीमाणं भगिर्य सुत्तम्मि तिवरिसादीयं । नेणं माणेणं उहिसियतं भवे सनासडिटयरिमाणपविभनिमादिदीहवियन चित्तपरिवाए। पिरिजती अणरिह अमरिहते तुइमे होति ॥ ७॥ तितिपिए चलचिले मागणिए यसलचरिले। आपरियपारिभासी नामा य पिसणे य॥८॥ आदीअदिदभावे अफसमापारिए तरुणधम्मे। गति(सिंह)य पदण गेडा ठेवमए पलए अत्यं ॥५॥डहरो अकुलीणो चि(ति)य दुम्मेहो दमग मंदबुदिनि। अपियपहाभारदी सीसो परिभवा आयरिए ॥१८२०॥ सोऽपि य सीसो विहो पछापियओ य सिक्खिओ चेष । सो सिक्खिोऽपि तिविहाँ सुत्ते अरये तदुभए व॥१॥ एतेसि अणरिहार्ण जे पटिनक्सा उ होति सोसि । परिणामगा य जे न ते जरिहा होनि णायचा ॥२॥ एनारिसे विणीए सत्ते अत्ये य जनिया भेदा अज्झयणुदेसेषु य ने सो असेसिए विजा ॥३॥ एसजायणे कापो एत्तो योच्छं चरितकर्ष तु। जे तु विहाण परिते क्वेसु गुरुलापर्व चेव ॥४॥ पंचविहम्मि चरित्नम्मि बणिया जे जहि अणूभाषा। एसो
चरिनकप्पो जहरूम्म होडविणेओ॥५॥ सामाइयादि पंचह अणुभागा तेसि जत्तिया भेदा। जयपंचगश्मि कतर भारियरं लहुतरं किंवा? ॥६॥सागुरूगी यऽहिंसा नीसे सारक्खणह सेसाणि । बभपत चतनो ततो अदत मुसं मजतो ॥१३१॥ ७॥ सबलहुओ परिम्गहो सको वस्थादिरागनिम्हण। लोगे पुण गुरुगतरो सोसि भवे मुसाचादो ॥ल. १३२॥८॥काऊणवि संवरणं मुसबजाणं तु सामंगेऽपि । ण भवति पाणलोगो तेण मुसं भारिवं लोए
॥९॥ जहणगा उ केती अचयंता मुसित मिमपिहारे। णियडीयति धम्म सुणेमु अह भिगे ते य॥१८३०॥ सोउं मिटवतारा विणचं काऊण मिए आह । अजप्पमिई अम्ह मुबो सत्था चते देह ॥१॥ मुसमजा चाएमो धारेमो गहिउ बते तेणा। पीसत्यभिडगाणं मुसिउ विहारं समादत्ता ॥२॥मिच्छू लवति तेणे घेर्नु सिक्लावयाणिमा अज्जो। भंजह वदति तेणा नहुपचक्लाय मुस अम्हे ॥३॥ गुरुलापरवक्वार्ण एवं तू सोहिकारणा १०९९ परकम्पमाप्यं -
मुनि दीपारनसागर
~246~