________________
202
DESCRIPTIVE CATALOGUE OF SANSKRIT Mss.
[वैदः
उपक्रमः
तृतीये कथिता]मन्त्रा ब्राह्मणा(ब्रह्माग्नि)ब्रह्ममेधयोः । प्रवर्ग्यमन्त्राः प्रोच्यन्ते चतुर्थेऽस्मिन् प्रपाठके। तद्राह्मणं पञ्चमे स्यात् तावन्योन्याति(मि)काक्षिणौ । तेन प्रपाठकावेतौ व्याख्यास्ये सह सर्वतः ॥
तत्र चतुर्थस्य प्रथमेऽनुवाके शान्तिपाठार्थोऽभिधीयते । तस्य च प्रवर्यकर्मादौर्मिता)परं महावीरनिष्पत्तेः पूर्वं पाठं बोधायन आह “अथा. मावास्येन वा हविषेष्ट्या(या)नक्षत्रे वा पूर्वी शान्तिमुपयान्ति नमो वाचे'' इति । आपस्तम्बस्तु प्रवर्यप्रचारादौ महारिनिष्पत्तेरूर्व शान्तिपाठमाह 'प्रवर्येण प्रचरिष्यन्तः संवृण्वन्ति द्वाराणि पारश्रयन्ति पत्नयाः पश्चात् होतोपविशति पुरस्तादर्ध्वर्युदक्षिणतो ब्रह्मा यजमानः प्रस्तोता चोत्तरतः प्रतिप्रस्थाता चाग्नीधश्च मदन्तीरुपस्पृश्य प्रथमे. नानुवाकेन शान्ति कृत्वा' इति ॥
उपसंहार:
एतैर्मन्त्रैस्साध्यान् होमान् विधत्ते---'प्राणाहुतीर्जुहोति । प्राणानेव यजमाने दधाति' इति । तत्र सप्तसंख्यापक्षं विधत्त-‘सम जुहोति । सप्त वै शीर्षण्याः प्राणाः। प्राणानेवास्मिन् दधाति' इति । शिरोगतसप्तच्छिद्रवृत्तिप्राणानां सप्तत्वात् संख्यायास्त(ख्यया तत्प्राप्तिः । कल्पः'देवस्त्वा सविता मध्वाऽनक्तिति वेणोपर्याहवनीये सह(महा)वीरमक्ता' इति । हे माहावीर त्वां सविता देवो मध्या मधुरेण घृतेनानतु अक्तं करोतु । मध्वोते प्रयोगात् यजमानस्य तेजोव्याप्तिदर्शयति'देवस्त्वा सविता मध्वाऽनक्तित्याह तेजसेवनमनक्ति' इति । कल्पः'पृथिवीं तपसस्त्रायस्वेत्यपरस्मिन् खरे राजतं रुक्म निधाय' इति । हे रुक्म पृ
प्रतिपाद्यविषयः
__ अत्र प्रवर्यब्राह्मणमन्त्राणां कल्पसूत्रविनियोगादिप्रदर्शनपूर्वकमों विशीकृतः॥
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
