________________
૧૮
કુરુક્ષેત્ર, મત્સ્ય, પાંચાલ, શસેનના દેશ બ્રહ્મર્ષિદેશ કહેવાય છે.
आसमुद्रात्तु वै पूर्वादासमुद्रातु पश्चिमात् । तयोरेवान्तरं गिर्योरार्यावत विदुर्बुधाः ॥
જ પૂર્વ અને પશ્ચિમ તરફ સમુદ્ર ને ઉત્તરદક્ષિણ તરફ પર્વતો ( હિમાલય અને વિંધ્ય ) ની અંદર રહેલો પ્રદેશ તે આવત. ”
વર્ણન કરતાં આગળ મનુ કહે છે કે, છારાતઃ : આર્યાવર્ત મુકીને પછીના દેશો પ્લે છાના છે. ” હવે જે આર્યોનું આદિવતન હિંદુસ્તાન બહાર હેત તો તે પ્રમાણે તુચ્છકારથી અન્ય દેશ માટે ઉલ્લેખ ન હેત. નિદાન પોતાના દેશ માટે તો કંઈક સૂચન હેત જ. આર્યો આર્યાવર્તના જ ન હોત તે આ શબ્દોને કંઇ અર્થ જ રહેતો નથી. ડો. જે. મુર, જે મધ્ય એશિયાવાદને ચુસ્ત હિમાયતી છે, તે પણ નિમિત અને સાત શબ્દનું મહત્વ સ્વીકારે છે, અને વિશેષમાં કબૂલ કરે છે કે “ મારા જાણ્યા પ્રમાણે કોઈ પણ સંસ્કૃત પુસ્તકઅતિ પ્રાચીન પણ-આર્યોના હિંદુસ્તાન બહારના આદિનિવાસસ્થાન સંબંધી બીલકુલ ઉલ્લેખ કરતું નથી. ”
લૈંડ કર્ઝન આર્યોનાં બહારથી આકરણ થતાં તે તપાસતાં તે કયે રસ્તેથી આવી શક્યા હોય તેનું વિવેચન કરે છે અને સર્વ માર્ગે તપાસી જેવાં એક પણ બંધ બેસી શક્તા નથી એમ પુરવાર કરે છે ને છેવટે કરે છે કે જે મા Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Burnatumaragyanbhandar.com
