________________
બાળપણમાં રોમાંચક સાહસ ખેડનાર, યોવનમાં અપૂર્વ શક્તિને પરિચય કરાવનાર અને વિરલ મુત્સદ્દીગીરીથી સ્વતંત્ર નેપાળનું પ્રધાનપદ ધારણ કરી યુરોપમાં ચમત્કારિક પ્રતિભાને વિજયડ કે વગડાવનાર–આધુનિક નેપાળને ભાગ્યવિધાતા – નરકેસરી રાણું જંગબહાદુર
ચમનલાલ
છે દમી સદીના અંતમાં, ઉદેપુરના કેટલાક રાજવંશીઓ યવનથી કંટાળીને
લઇ નેપાળમાં જઇ વસેલા. ત્યાં તેમણે અપૂર્વ પ્રતિભા, અને વિરલ યુનિપુણતાથી ધીમેધીમે મહત્વનું સ્થાન મેળવવા માંડયું. તેઓ ત્યાંની પ્રજા સાથે જે કે ભળી ગયા છતાં પિતાની રાણી અટક તેમણે જાળવી રાખી. ૧૮ મી સદીના અંતમાં એ શાખામાં બલનેરસિહ નામે એક વીર પુરૂ થયો. તેણે નેપાળના તે સમયના રાજવીના ખૂનીને ઝબ્બે કરી, તેને મૃત્યુદંડ દઈ યશવી સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું હતું. ને તે કામના બદલામાં તેને ન્યાયાધિકારીનું વંશપરંપરાગત પદ આપવામાં આવેલું. આ ન્યાયાધિકારીની બીજી પત્નીને પેટ, ૧૮૧૭ ને જુલાઈની ૧૮ મીએ જંગબહાદુરનો જન્મ થયો.
બાળકના જન્મને છડે દિવસે પધ્ધીપૂજન કરવામાં આવ્યું. નામાંકિત જેવીઓએ તે પ્રસંગે ભવિષ્ય ભાખ્યું કે, “ આ બાળક સ્વપરાક્રમથી મહારાજ્યનો સ્વામી અને વિધાયક થશે. ” અગ્યારમે દિવસે જાતકર્મસંસ્કાર કરી તેને વીરનસિહનું નામ આપવામાં આવ્યું. પણ બાળકના મામા માતબેસિહને જોધીઓ પર પૂર્ણ વિશ્વાસ હતો. એટલે તેના સૂચનથી, બાળકનું એ નામ ફેરવીને, જેવીઓના કથનને અનુસરી તેને જંગબહાદુરનું યુદ્ધવિજયી નામ આપવામાં આવ્યું.
ત્રણ વર્ષની ઉમ્મરે બાળકને કર્ણવેધ કરવામાં આવ્યું. તે પ્રસંગે નેપાળનાં મહારાણી લલિતત્રિપુરાસંદરીએ બાળકને માટે કિંમતી કાલે ભેટ મોકલાવ્યાં.
પાંચ વર્ષની ઉમ્મરે જંગને માટે શિક્ષક રોકવામાં આવ્યો. પણ ભણતરમાં તેણે ખૂબ ઓછી પ્રગતિ કરી. પુસ્તકે તેને પસંદ નહોતાં. તેને તે સાહસિક જીવન ગમતું. કઈ વખતે તે લગામછટ ઘોડા પર સ્વારી કરી આવતે. તે કઈ વખત ઝેરી સાપને મોઢેથી પકડી તે તે પિતાને બતાવતે. એક વખતે તે બાગમતી નદીના રાક્ષસી પ્રવાહમાં તરવાને પડયો, ને માંડમાંડ ડૂબતે બચાવી લેવાય. છતાં તે એજ બાગમતીમાં તરવાનું તે શીખ્યો જ. નાગપંચમીની મહલકુરતીઓમાં ભાગ લઈ લઈ તે મલ્લવિદ્યા ને હૃદયુદ્ધ શીખે.
અગ્યાર વર્ષની વયે તેનાં લગ્ન થયાં. તે પછી પિતાની બદલી ધનકુટના સુબા તરીકે થતાં તે ત્યાં ગયો. ને ત્યાં શિકાર, જુદા જુદા પ્રકારનાં યુદ્ધ, બાણવિદ્યા વગેરેને તે તીક્ષણ અનુભવી બને. ડોક સમય જતાં તે લશ્કરી નેકરીમાં જોડાયો, અને તેમાં અનેક પ્રકારની રમતગમત ને હરિફાઈઓમાં તે અજોડ રહેવા લાગ્યો. પિતાને પણ તે અણમોલ સહાયક બને.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com