________________
શુભસંગ્રહ-ભાગ પાંચમા
७- भारत की विजयादशमी कब होगी ?
ઐસા કૌન–સા હિંદૂ હૈાગા, જિસકા હ્રદય વિજયાદશમી કે શુભાગમન સે પ્રષુલ્લિત ન ઉઠતા હા ? વિજયાદશમી વીરાં, પરાક્રમિયાં ઔર વિજેતા કા દિન હૈ. યહી દિન હૈ, જન્મકિ મર્યાદા પુરુષાત્તમ ભગવાન શ્રીરામચંદ્રજી તે રાક્ષસી સત્તા કા અંતિમ સંહાર કર લંકાપર અપની વિજયપતાકા ફહરાયી થી. યહી દિન હૈ, જખ કિ હમારે દેશ સે રાક્ષસી સત્તા કે રૂપ મેં સામાજિક કુરીતિયાં, કુવ્યવહારાં ઔર કુસંસ્કારોં કા અધઃપતન હૈ। કર ધર્મ કી સસ્થાપના કી ગયી થી. સ વિજય । હુએ હજારાં વર્ષ હૈ ચૂકે; લેકિન અબ ભી પ્રત્યેક હિંદૂ કે હૃદય મેં ઇસકે શુભ ભાવ ઇસ દઢતા કે સાથ અંકિત હૈ, કિ ઉનકી સદિયોં કી ગુલામી ભી ઉનકે હૃદયાં સે ઇન ભાવેાં કાન ભેટ સકી ઔર આજ ભી ઇસ દિન કી પુણ્ય-સ્મૃતિ ભારતવષ કે હર હિંદુ કે ધર મેં બં સમારેાહ, ઉત્સવ વ આનંદ કે સાથ મનાયી જાતી હૈ. યથા મેં વિજયાદશમી ભારતવાસિયે કા રાષ્ટ્રીય ત્યાહાર હૈ. યહ હમેં ઉસ જમાને કી યાદ દિલાતા હૈ, જબ કિ હમારે પૂજ ઇસ દેશ કે ન કૈવલ માલિક હી થે; વરન ઐસે વીર, પરાક્રમી ઔર ઉત્સાહી થે, કિ એક દૂર દેશ કી રાક્ષસી સત્તા સે પીડિત પ્રજા કે દુ:ખાં કે દૂર કરને કે લિયે કિસી ભી ત્યાગ કા ત્યાગ, કિસી ભી તપ કૈં। તપ ઔર કિસી ભી કષ્ટ કા કષ્ટ ન સમઝ કર સહ આગે બઢ કર વિપક્ષિયોં કા મુકાબલા કરતે ઔર ઉસ સત્તા કા વિધ્વંસકર પીડિત પ્રજા કે હિતા વહાં અપની ધર્મધ્વજા હરાતે થે. ઇસકે વિપરીત, ઇસી પુણ્ય-ભૂમિ મેં આજ વતુ દિન ઉપસ્થિત હૈ, જબ કિ હમ અપને દેશ સે લગે હુએ દેશ કી પ્રજા કે કષ્ટાં કે નિવારણાર્થી સહાયક ના તા દૂર રહા, અપને હી જન્મસિદ્ધ સ્વÒાં ક રક્ષા કરને મે` આનાકાની કરતે હૈ, અપની હી પરાધીનતા કા ઉખાડ ફેંકતે મેં સકુચાતે હૈં ઔર યદિ જન્મસિદ્ધ સ્વાં તથા સ્વાધીનતા કી પ્રાપ્તિ કા સુખ-સ્વપ્ન ભી દેખતે હૈ', તે યહી સેચ કર. ફ્રૂટફટાયા કરતે હૈ, ક કિસ તરહ બિના ત્યાગ ક્રિયે, બિના તપ કિયે, ખિના કષ્ટ સહે કિસી તરહુ હમ અપને ધ્યેય તક પહુંચ જાયે'.
૨૪
ઐસી સ્થિતિ મેં ક્યા ભારતવર્ષ કી વિજયાદશમી હમારે લિયે મનાને યેાગ્ય સચ્ચી વિજયાદશમી હૈ ? નહીં, યહ વિજયાદશમી જિસે હમ ખાલ, વૃદ્ધ, સ્ત્રી, પુરુષ, ધની, નિન-સભી ચારેાં એર દેશ કે કાને-ક્રાને મેં મનાતે હૈ, હમારી સચ્ચી વિજયાદશમી નહીં હૈ. યહ વિજયાદશમી તે। ઉનકી વિજયાદશમી હૈ, જો અપને દેશ મે સ્વાધીન હૈ; જો અપને જન્મસિદ્ધ સ્વત્વાં કૈા ભલીભાંતિ ભરતતે હૈ; જો ધન-ધાન્ય સે પૂરિત હૈ; જે આપસકી ફૂટ, દ્વેષ ઔર કલહ સે પીડિત ઔર આણ્વસ મેં વિભાજિત નહીં હૈં ઔર જે પ્રાચીન કષ્ટદાયી સામાજિક કુરીતિયેાં, કુવ્યવહારાં ઔર કુસસ્કારાં કે કિસી પ્રકાર ગુલામ નહીં હૈં. ઇસસે ભી બઢ કર્ ય વિજયાદશમી ઉનકી હૈ, જો દૂસરાં કે કષ્ટાં કા દૂર કરને કે લિયે સદૈવ તત્પર રહતે ઔર સન્માર્ગ મેં કિસી કષ્ટ કા કષ્ટ, કિસી ત્યાગ ! ત્યાગ યા કિસી તપ કા તપન સમઝ કર નિર્ભિકતા કે સાથ વિપક્ષિયોં કા મુકાબલા કર દૂસરેાં કે। અપના અનુયાયી બનને કા મૌકા દેતે હૈ. હમ ભારતવાસી આજ જિસ સ્થિતિ મે' હૈ, ઉસે દેખ કર કૌન કહ સકતા હૈ કિ યે સબ ગુણુ હમસે હૈં ઔર ઇસ લિયે હમ અપની વિજયાદશમી કા સચ્ચી વિજયાદશમી કહને કે અધિકારી હૈ' ? હમારી વિજયાદશમી તા પરાધીનતા સે પીડિત, જન્મસિદ્ધ સ્વવેાં સે વંચિત; અસ્ત્રહીનતા, ધનહીનતા ઔર અનેકાં દેશવ્યાપી રાગોં સે ગ્રસિત; સામાજિક ફ્રૂટ, દ્વેષ ઔર કલહ સે વ્યથિત તથા અનેકાં પ્રાચીન કુરીતિયાં, કુષ્યવહારાં ઔર કુસંસ્કારમાં સે સતાયે હુએ પુરુષ, આયાં, ખાલકાં, વૃદ્ધો' આદિ કી વિજયાદશમી હૈ. ઇતને પર ભી, ગહરી–સે—ગહરી ખાઇ મે ।સે હુએ હમ વિજયાદશમી મનાતે હૈં ઔર કહતે હૈ, કિ યહ વિજયાદશમી હમારી હૈ. વિજયા કહતી હૈ-શક્તિ પુકારતી હૈ, મા ચિલ્લાતી હૈ, આકાશ સે ભી ધ્વનિ ઉઠતી કિ વિજયાદશમી તુમ્હારી નહીં હૈ. જન્મ ઐસા હૈ, તબ હમ રોકાતુર હત હુએ વ્યથિત હ્રદય સે બાર-બાર યહી પૂછતે હૈં, કિ ભારત કી વિજયાદશમી કબ હોગી ઔર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com