________________
૨૧૪
શુભસંગ્રહ-ભાગ પાંચમા
કાપી કી અપેક્ષા કાકા કઇ ગુના અચ્છા હૈ, ઇસમેં ૫૦ પ્રતિશત ફૈટ હૈતી હૈ. ચાય મેં ઉત્તેજક પદાર્થો ૩ તક પાયા જાતા હૈ, ઔર દૈનિક એસિડ' કા પિરમાણુ ૧૨ પ્રતિશત હાતા હૈ. ઉખલતે હુએ પાની કા આગ સે નીચે ઉતાર્ કર ઉસમેં ચાય કી પત્તી ડાલને સે પત્તી મેં પાયે જાનેવાલે સભી દ્રવ્યાં કા ૢ અંશ પાની મે` આ જાતા હૈ. દિ ઉખલતે હુએ પાની મેં ચાય કી પત્તી કા સિંજાયા જાવે, તેા યે દ્રવ્ય આધે સે અધિક ઉતર આતે હૈ, જિસસે ચાય કુછ કડુવી હા જાતી હૈ.
અપ્રીમ, ગાંજા, ભાંગ, શરાબ આદિ કી તરહ ચાય ભી ખરાબ હૈ; જાને પર યહ મુશકિલ સે છૂટતી હૈ.
ઇંગ્લેંડ આદિ કુછ પશ્ચિમી દેશોં મેં બારહેાં મહીને ખાસી સરદી પડતી હૈં. ઇસ લિયે શરીર કા ગરમ ખનાચે રખને ઔર આલસ્ય કા ભગાને કે લિયે ચાય પી જાતી હૈ. શરાબ કી અપેક્ષા ચાય મેં કમ ખર્ચ લગતા હૈ તથા યહ શરાબ કી અપેક્ષા કમ હાનિ પહુંચાતી હૈ. હમ ભારતવાસિયાં તે અગ્રેજો સે કષ્ટ દુર્ગુણ સીખે હૈં. ચાય કા વ્યસન ભી ઉનમે સે એક હૈ. અગ્રેજો' કી દેખાદેખી હમને ભી ચાય ! હૃદય સે લગા લિયા હૈ. જે-એસાખ કે દિનાં મે દા પહર્ કે વક્ત ભી ચાય હી હમારા કલેજા ટંડા કરતી હૈ, અતિથિ-સત્કાર ભી તે! ચાય કે બિના નહી હૈ। સકતા. આજકલ ભારતવાસિયેાં મેં ચાય પીના બડપ્પન માના જાતે લગા હૈ.
X
X
x
X
X
ભારતવાસી અસર, ભૂખ મારને કે લિયે ચાય પીતે હૈં, વ્રત ઉપવાસ કે દિન મેં તીન ચાર બાર ચાય પી જાતી હૈ. ક કુટુાં મેં તેા દિન મે તીન ખાર ચાય અનતી હૈ. હમારે ખયાલ સે જિતના ખ ચાય કે ગરમ પાની મેં' કિયા જાતા હૈ, ઉતને હી ખચ મે પ્રતિદિન હલુઆ યા દૂધ કા સેવન ક્રિયા ન્ત્ર સકતા હૈ, યે પદાથ ચાય કે! અપેક્ષા અધિક પૌષ્ટિક ઔર લાભદાયક ભી હૈ.
એક બાર આદત પડ
હમારે દેશ મે' ઉખલતે હુએ પાની મેં શક્કર ઔર ચાય ડાલ કર થેડી દેર તક પકાતે હૈ ઔર તબ છાન કરી દૂધ મિલા કર પીતે હૈં, ઇસ પ્રકાર તૈયાર કી હુઇ ચાય હાનિકારક હતી હૈ.
X
X
કૃષિ મહા–વિદ્યાલય કે ભૂતપૂર્વ પ્રિન્સિપલ સિ॰ હેનરીયેન કા મત હૈ કિ ઐક્રિન ઉત્તેજક પદાર્થો હૈ. અલ્પ પરિમાણુ મેં પ્રતિદિન નિયમપૂર્ણાંક સેવન કરને સે હાનિ સહની પડતી હૈ. ઉખલે હુએ પાની કે સાથ ચાય હાનિ પહુંચાતી હૈ.
X
X
X
X
X
તંદુરસ્તી ઔર શરીર કે તેજ કા કાયમ રખને કે લિયે યહ જરૂરી હૈ કિ પેટ સાફ રખા જાય; મગર ચાય કે કારણ મલાવરેાધ હાતા હૈ, જિસસે પેટ કી ખીમારિયાં હૈ। જાતી હૈ. ચાય સે ક્ષણિક ઉત્તેજના મિલતી હૈ, ઉત્તેજક પદાર્થો કે સેવન સે શરીર કી ગતિ કા ગતિ મિલતી હૈં; કિંતુ યહ ાંત સ્થાયી નહી' હેાતી. ઔર બાર બાર ઉત્તેજક પદાર્થો કે સેવન સે શક્તિ ક્ષણ હેાતી જાતી હૈ. ચાય પીને સે ક્ષણિક ઉત્સાહ પૈદા હાતા હૈ, કિ ંતુ થોડી હી દેર બાદ આલસ્ય આ ઘેરતા હૈ.
ગરમાગરમ ચાય પીને સે દાંત ભી કમજોર હૈ। જાતે હૈં ઔર જ઼ીડે ઉનકી જડેલું મેં ધર કર લેતે હૈ, અન્ન અચ્છી તરહ સે નહીં ચખાયા જા સક્તા હૈ; જિસસે પાચનક્રિયા ખરાબ હા જાતી હૈ. અજી, મલાવરોધ, મધુમેહ આદિ રાગ ધર કર લેતે હૈં; અતએવ ચાય કા પીના જિતના કમ કિયા જા સકે, ઉતના હી અચ્છા હૈ.
X
X
X
(નર્વસ સિસ્ટમ એન્ડ બ્રેઇન) કમજોર ૧૪-૧૫ વર્ષોં કી આયુ તક કે બાલકાં સેવન-કદાપિ નહીં કરના ચાહિયે. (“મનેારમા” ના એક અંકમાં લેખકઃ-શ્રી. શંકરરાવ જોષી)
X
જિન વ્યક્તિયોં કા મજ્જા-ત ંતુ જાલ ઔર મગજ ઢા, ઉન્હેં ઇસકા સેવન એકદમ ખંદ કર દેના ચાહિયે, ઔર ૪૦ વર્ષોં સે અધિક અવસ્થા કે મનુષ્યોં કા ઇસકા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com