Page Text
________________
વિશ્વભારતી
૧૩૧
સડક પર આગે ચલ કર લતાએ કા એક ફાટક હૈ. ઉસકે દેનેાં એર સાલ વ્રુક્ષેાં કી દો કતારે' સીધી ચલી ગઇ હૈ. ઇસે સાલ-કુંજ કહતે હૈ. ઇન્હીં વૃક્ષાં કે નીચે વિદ્યાર્થીયાં કે રહને કી કુટિયાં બની હુઇ હૈં. યે અધિકતર કચ્ચી તથા ક્રૂસ સે છાઇ હુઇ હૈ, કિન્તુ ઇનકા ફ પક્કા હું. ઇનસે' લમ્બે લમ્બે કમરે અને હુયે હૈં, જિનમે સેાને કે લિયે પલંગાં કી જગહ લકડી કે તખ્ત પડે હૈ લિખને-પતને ક લિયે કહી કહી કુર્સી-ટેબલ હૈ, કિ ંતુ અધિકતર તખ્ખાં હી સે કામ લિયા જાતા હૈ.
દાહિની એ કે હાત્રાલય કી સીધમે' આગે ચલ કર પુસ્તકાલય કા છેટા-સ! પક્કા ભવન હૈ. યહ દોજિલા બનાયા જા રહા હૈ. છેટા-સા વાચનાલય ભી હૈ, જિસમે' પ્રાયઃ દેશી ભાષાઓં કી તથા કુછ વિદેશી પત્ર-પત્રિકાયે આતી હૈં. ભીતર પુસ્તકાલય હૈ. પુસ્તકે નિકાલને ઔર રખને કા :થા ઉત્તમ હૈ. બડૌદે કે પુસ્તકાલયાં મેં ભી મૈને સી પ્રકાર કી પ્રણાલી દેખી થી. પ્રત્યેક વિષય કી પુસ્તકમાંં કે લિયે અલગ અલગ કા કા બંડલ રખા રહતા હૈ, જિનકે દ્વારા સરલતા સે પુસ્તકે નિકાલી જા સકતી હૈ. પુસ્તકાલય ગે અંગ્રેજી કી હી પુસ્તકે અધિક હું, અંગ્રેજી કે અતિરિક્ત સ`સ્કૃત, બગલા, કાસીસી ઔર જર્મન કી ભી પુસ્તકે હૈ'. હિંદી કી ભી કુછ પુસ્તક દેખને મેં આઈ. કવિવર કે સમગ્ર ગ્રંથાં કા સંગ્રહ યહાં મિલા, ઉનકે ગ્રંથેાં કે અંગ્રેજી, ફ્રેંચ, જર્મન, ગુજરાતી, મરાઠી તથા હિંદી અનુવાદ સભ્ય સિલસિલે સે રખે હુયે હૈ ભાષાતત્ત્વ-વિષયક સાહિત્ય કા યહાં વિશેષ સંગ્રહ હૈ. મહત્ત્વપૂર્ણ પુસ્તકે કે વિસ્તાર સે યહ ઘેટાસા પુસ્તકાલય ડૂત મહત્ત્વપૂર્ણ હૈ.
એક દૂસરે કમરે મેં પ્રાચીન હસ્તલિખિત તાડપત્ર ૪ હજારાં પાથિયાં જમા હૈ. ઇનકે અધ્યયન તથા ખે ંજ કરને કે લિયે વિશેષ વિદ્યાથી તૈયાર કિયે જા રહે હૈ. કુછ વર્ષ પૂર્વ પ્રસિદ્ધ જન-તત્ત્વવેત્તા વિન્ટરનિન્જ મહેાય કે સાથ કુષ્ઠ વિદ્યાર્થી પ્રાચીન લિપિયાં પઢના તથા ઉન ગ્રંથાં કા સપાદનકાર્ય શંખ રહે થે. મહાભારત કે નવીન શુદ્ધ સંસ્કરણ નિકાલને કા ભી પ્રયત્ન હેા રહા હૈ. આગે ન્ધ શાલી તથા સામગ્રી-સંગ્રહાલય હૈ. વિદ્યાર્થી યહી મેાજન કરતે હૈ. પહલે શિક્ષક ઔર વિદાર્થી, સખી પાકશાલા એક હી થી; કિંતુ ઇસસે વ્ય અધિક ખર્ચી હાતા દેખ કર યહ અમ્ કૈવલ વિદ્યાાિં કે લિયે રખી ગઈ હૈ. શિક્ષક લેગ અપના પ્રબંધ અલગ કર લેતે હૈ. ઈંટ લાકાં કે લિયે શિક્ષિકાય સ્વય. ભાજત તૈયાર કરતી હૈ ઔર ઇસ પ્રકાર વે અપને માતૃપ્રેમ કા પરિય દેતી હૈ. શાન્તિનિકેતન પ્રેસ ભી ઈસ જગહ હૈ જિસમેં કવિવર કે ગ્રંથ તથા શાન્તિ-નિકાન-પત્રિકા હતી હૈ.
પુસ્તકાલય કે સામને કુછ મેદાન હેડ કર ફિર વિદ્યાથિયાં કે છાત્રાવાસ અને હૈ. સડક છી ખાં એર ભી ાત્રાવાસ અને હુયે હૈ માલિકાઓ કે લિયે એક અલગ છત્રાવાસ હૈ. ઇસકે આદસપરિવાર શિક્ષકાં કે રસ્તે કે લિયે છેટે છેટે ભવન અને “ગે હું
કલાભવન ની ઇસી એર હૈ. યહાં સંગીત તથા ચિત્રકલા કી શિક્ષા હતી હૈ. બહુત સે પ્રાચીન તથા અધુનિક ચિત્રો કા સગ્રહ દેખને કે મિલા. કવિવર કે ભાઇ શ્રી. અવનીન્દ્રનાથ ઠાકુર તથા ગાલ કે પ્રસિદ્ધ ચિત્રકાર શ્રી. નંદલાલ ખેસ ઔર શ્રી. સુરેન્દ્રનાથ કાર કે સુંદર ચિત્રાં કૈા દેખ કર ચિત્ર લા કે ઉત્કૃષ્ટ નમૂનોં કા પરિચય મિલા, અંતિમ દે ચિત્રકાર મદ્રાસ આશ્રમ મેં હી રહ કર સુંદર ચિત્રોં કા ચિત્રણ તથા વિદ્યાર્થિયાં કા શિક્ષણ કરતે હૈ.... સંગીતાય ભી ઇસી કલાભવન મેં શામિલ હૈ. કવિવર જો ગાયન રચતે હૈં ઉનકે ભાનજેશ્રી, દિને દ્રનાથ ટાકુર ઉસે સુંદર તાલ સ્વાં મેં જમા કર વિદ્યાથિયાં કા સીખાતે હૈ તથા ઉનકે ભાઇ અવનીદ્રનાથ ઉન માનસિક ભાવાં કા અપની વિયિની લેખની સે ચિત્રપટ પર અંકિત કર ઉન્હે પ્રત્યક્ષ કલા કા રૂપ દેતે હૈં. સ પ્રકાર યહાં સાહિત્ય, સંગીત તથા કલા તીનેાંકા સામંજસ્ય હાતા હૈ. યહાં કી ચિત્રશાલા જની તથા ક્રાંસ આદિ દેશાં સે આયે હુયે ચિત્રાંસે ઉત્તરાત્તર ઉન્નતિ કર રહી હૈ.
આશ્રમ કે દક્ષિણ કી ઓર કવિવર કે જ્યેષ્ટ ભ્રાતા શ્રી. હ્રિજેન્દ્રનાથ ઠાકુર કા એકાન્ત મે નિવાસ–ભવન હૈ. બાહર કી એર મૈદાન મેં ટૈનિસ આદિ ખેલને કે સ્થાન અને હુયે હૈં, જિનસે પતા લગતા હૈ કિ શારીરિક ઉન્નતિ તથા આમેાદ-પ્રમેઃ કી એર ભી યહાં પૂરા ધ્યાન દિયા જાતા હૈ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034614 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1930 |
| Total Pages | 400 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 22 MB |