________________
૩૧દ
મિશ્ર કા એક મહાત્મા १४१-मिश्र का एक महात्मा
“અલઅજહર વિદ્યાલય કે ઉલેમાઓને સરકારી આજ્ઞા કી અવહેલના કી હૈ. ઉનકા નેતા ઇસ્માઇલ અમીર મુઝસે મિલા થા. ઉસને કુછ બાત કી ઓર મેરા ધ્યાન આકર્ષિત કિયા થા; પરંતુ ઉસકી બાતેં સે તો યહી માલૂમ પડતા હૈ કિ વહ મિત્ર દેશ કા એક બડા ભારી શત્રુ હૈ.”
અટિશ શાસક કી ઇસ બાત કે ઉત્તર મેં ઉસકે એક સહયોગી સેનાપતિ ગાન ને, આશ્ચર્યચકિત હે કર કહા-“શત્રુ!”
હાં, શત્રુ! કોંકિ વહ અધિકારિયોં ઔર જનતા કે સૈનિક વિભાગ સે અલગ રહેને કે લિયે દસ કારણ કહતા હૈ કિ યુદ્ધ અધાર્મિક હૈ. દેશ ઔર સમાજ કે લિયે, વર્તમાન પરિસ્થિતિ મેં સર્વથા અહિતકર છે.”
ઠીક તે હૈ!”
સુન ભી! વહ મિશ્રવાસિ કો કહતા હૈ કિ જહાં ઈશ્વર કી ઔર શાસકવર્ગ કી આજ્ઞાઓ મેં વિરેધ દિખાઈ દે, વહાં ઈશ્વર કી આજ્ઞા માને ! યહ તો પ્રત્યેક વ્યક્તિ કે સ્વછંદ બના દેના હૈ, માને સરકાર કુછ હૈ હી નહીં!
યહી નહીં, વહ તે સ્પષ્ટ કહતા હૈ કિ મિશ્ર અબ એક બિલકુલ સ્વતંત્ર દેશ હોગા. વહ, તે ખુલ્લંખુલ્લા રાષ્ટ્રીયતા કી પુકાર મચાયે હુએ હૈ, જિસકા સ્પષ્ટ અર્થ હૈ નીલ નદી કે તટપર ઇલેંડ કે પ્રભુત્વ કા અંત!”
ગોર્ડન ને કુછ ઉત્તર દેને કા પ્રયાસ કિયા, પરંતુ ક્રોધિત જનરલ ને અધીરતા સે કહા“મેં તુમસે તર્ક નહીં કરના ચાહતા. ધરમાઈલ બડા ચાલબાજ હૈ. ધાર્મિકતા ઔર રાષ્ટ્રીયતા કે નામ પર વહ ઉથલ-પુથલ મચા દેના ચાહતા હૈ-બર્બરતા કા સામ્રાજ્ય સ્થાપિત કરના ચાહતા હૈ.”
ઇસ્માઇલ અમીર ને આપસે કિસ બાત કી ચર્ચા કી ?” ગોર્ડન ને દબી જબાન સે પૂછી.
“ઉસને કહા કિ હમ અલઅજહર કે તોડ દેને કી અપની આજ્ઞા વાપિસ લે લેંઅર્થાત સરકાર કે વિરુદ્ધ પäત્ર કરને કે સાધન કે જીવિત રહેને દૈ. યહ કભી નહીં હો સકતા, ગાર્ડન ! કિસી ભી હાલત મેં નહીં હો સકતા!”
ક્રોધ એ આપે કે બાહર હોને કે કારણ બ્રિટિશ શાસક ને છેડી દેર ઠહર કર ફિર કહા
“ગોર્ડન ! સબ તૈયારી હો ચૂકી હૈ. શહર કોતવાલ તુહે તુમ્હારે કવાર્ટર સે સમય પર બુલા લેગા; ઔર ઉસકે બુલાને પર તુમકે સૈનિકે કે એક રેજિમેંટ-સુના, સશસ્ત્ર રેજિમેંટદિલ સિપાહિ કી એક ઈન્ટેટરી લે કર અલઅજહર વિદ્યાલય ચલે જાના હોગા, વિદ્યાલય કે ઘેર લેના હોગા. ઔર ? ઔર તુમ્હ આજ્ઞા હૈ કિ વિદ્યાલયે કે છાત્રાં ઔર અધ્યાપકે કે નિકાલ બાહર કરને કે લિયે અસ્ત્રશસ્ત્ર કા ભી ઉપયોગ કર સકેગે. ચાહે જિસ બાત કા સહારા લેના. પડે–સુના ? ચાહે જિસ તરહ હૈ, તુમહે સરકારી હુકમ કા પાલન કરના હોગા !”
જનરલ કી ઐસી ઉત્તેજનાપૂર્ણ આજ્ઞા સુન કર ગાર્ડન ને બડે ભારી સંયમ કે સાથ કહા“દુઃખ હૈ કિ મેં નૃશંસતાપૂર્ણ યહ કામ ન કર સકુંગા. યદિ યહ કામ આવશ્યક હી હૈ, તો ઇસકે લિયે કિસી દૂસરે વ્યક્તિ કે નિયુક્ત કીજીએ.”
“યહ હો નહીં સકતા. તુમહેં હી યહ કામ કરના હેગા. તુમહી ઇસકે લિયે ઉપયુક્ત હે.”
“આપ જે ચાહે સો કરે, કોર્ટમાર્શલ કરે અથવા બખ્રસ્ત. મેં યહ રાક્ષસી કૃત્ય નહીં કરૂંગા. ઈશ્વર સાક્ષી હૈ, મૈં ઐસા નહીં કરતા. મેં સૈનિક હું, ઇસકા મુઝે ગર્વ હૈ; પરંતુ મુઝે ઈસ ગૌરવ સે વંચિત ”
સરકાર કા નિમક ખા કર તુમ આડે વક્ત પર ઈસ પ્રકાર ઘેખા દોગે? ઐસા મુઝે ખ્યાલ ન થા! યદિ તુમ સરકાર કે સાથે વિશ્વાસઘાત હી કરના ચાહતે હો, તો અપના ત્યાગપત્ર દે
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com