________________
૧પ૪
શુભસંગ્રહ ભાગ એથે ७६-आधुनिक जापान तथा इसकी शिक्षा-पद्धति
જાપાન મેં તીન હજાર સે અધિક દ્વીપ હું. એ દ્વીપ જ્વાલામુખી શક્તિ કે ફલસ્વરૂપ હૈ. આજ ભી પ્રચૂર જવાલામુખી પર્વત ઈસ દ્વીપ-પુંજ મેં વર્તમાન હૈ. પ્રાયઃ પચાસ જવાલામુખી પર્વત ઈસ સમય ભી અપને ઉત્તાપ સે વહાં કે નિવાસિયોં કે સંતપ્ત કર રહે હૈ. સન ૧૮૮૪
ઓર ૧૯૦૫ ઈસ્વી કે બીચ ૩૦,૬૮૦ ભૂકં૫ હુએ! ચાર સે અધિક ભૂકંપ પ્રત્યેક દિવસ હુઆ કરતે હૈ. ફલતઃ મકાન ગિર પડતે હૈ ઔર બહુસંખ્યક મનુષ્ય કી મૃત્યુ લેતી હૈ.
ઇન ભૂકંપે તથા વાલામુખી પર્વત ને જાપાન કે સંપન્ન બના દિયા હૈ. ઇસે ગંધક તથા ધાતુસંબંધી નિઝર સે પરિપૂર્ણ કર દિયા હૈ. ભૌકંપિક પદાર્થ પૃથ્વી કે ઉપજાઉ બના. દેતે હૈ. વિવિધ ભાંતિ કે ધાતુ યથા સોના, ચાંદી, તાંબા, ટીન, લોહા, પેટ્રોલિયમ તથા કાયેલા ઇસ દ્વીપ મેં ઇન પ્રાકૃત ઘટનાઓ હી કે કારણે પાએ જાતે હૈં. જાપાન કે ચારે ઓર કા સમુદ્ર મછલિય સે પરિપૂર્ણ હૈ. ૪ x ૪ ઇસ દ્વીપ કા ક્ષેત્રફલ ૧,૪૨,૦૦૦ વર્ગ મીલ તથા ઈસકી જનસંખ્યા સન ૧૯૨૦ ઈસ્વી કી જનસંખ્યા કે અનુસાર ૫,૫૯,૬૧,૧૪૦ હૈ. સમસ્ત જાપાનીસામ્રાજ્ય કી જનસંખ્યા (કેરિયા, રમોસા તથા સંઘેલિયન દીપાદિ કે સાથ) સાત કરોડ સત્તર લાખ હૈ, પર સન ૧૯૨૩ ઇસ્વી કે ભીષણ ભૂકંપ કે કારણ પાંચ લાખ મનુષ્ય વિનષ્ટ હો ગએ. સન ૧૯૨૭ ઇસ્વી મેં ભી ઐસા ભૂકંપ હુઆ કિ ૬૫૦૦ મનુષ્ય કી મૃત્યુ હો ગઈ.
ઈગ્લેંડ તથા જાપાન મેં બહુત કુછ સાદસ્ય હૈ. (૧) ઈગ્લેંડ કી જલવાયુ ઉષ્ણસ્ત્રોત કે દ્વારા ઉષ્ણત્વ કો પ્રાપ્ત હતી હૈ. જાપાન કી જલવાયુ કે ક્યુરેશિયો સ્ત્રોત ગર્મ કરતા હૈ. (૨) સ્પેન કે દુર્દમનીય એરમડા ને ઈગ્લેંડ પર સોલહવી શતાબ્દી મેં આક્રમણ કરને કી કિટ અભિલાષા સે સ્પેન છેડા. ૧૩ વીં શતાબ્દી મેં કુબ્લાખાં ને એક ભયંકર મંગેલ પિતપુંજ જાપાન કે વિરુદ્ધ ભેજા થા. દેનાં પિતપુંજ ધ્વંસ કે પ્રાપ્ત હુએ. (૩) જિસ પ્રકાર અંગ્રેજ જાતિ
ભિન્ન જાતિય કે મિશ્રણ સે બની હે; ઉસી પ્રકાર જાપાની જાતિ કા ભી નિર્માણ હુઆ હૈ. કેલ્ટ, સૈકસન, એગિલ્સ, જુટ, ડેન તથા નોર્મન જાતિ કે સંયોગ સે અર્વાચીન ગ્લજતિ કાયમ હુઈ હૈ. જાપાની જાતિ ભી ચીન, મલાયા પ્રાયદ્વીપ, તતાર, મંગેલિયા તથા ન્યૂનાંશ ભારત કી જાતિ કે અંશ સે બની હૈ. (૪) સામુદ્રિક સમર મેં દેને જાતિય ને અપની દઢતા, અધ્યવસાય, પરાક્રમ તથા દૂરદર્શિતા કા પ્રગાઢ પરિચય દિયા હૈ. (૫) દેને દેશે મેં વર્તમાન રાજવંશ કે સમ્રાટે ને પ્રારંભકાલ સે ઇસ સમય તક શાસન કા ભાર વહન કિયા હૈ.
જાપાની જાતિ મેં જે બાત બડે માકે કી પાયી જાતિ હૈ, વહ ઇસકી દેશભક્તિ તથા રાજભક્તિ હૈ. યે દો સગુણ પ્રસ્તર કી નીંવ હૈ, જિસ પર સમસ્ત આધુનિક જાપાન-સામ્રાજ્ય કા પ્રાસાદ નિર્મિત હુઆ હૈ. જબ કોઈ વિદેશી યાત્રી જાપાની વિદ્યાર્થી સે પૂછતા હૈ કિ તુમ્હારે જીવન કી સર્વશ્રેષ્ઠ અભિલાષા ક્યા હૈ? તબ વહ ઇસકા ઉત્તર વિનીતભાવ સે દર્પસમવિતા શબ્દ મેં દેતા હૈ. ઇસકા ઉલ્લેખ ઉસીકે શબ્દોં મેં કરના ન્યાયસંગત પ્રતીત હતા હૈ. “અપને સમ્રાટ તથા અપને દેશ કે વૈભવ કે નિમિત્ત જીવન કે બલિદાન કરને કે લિયે હમ એક અવસર ચાહતે હૈ.' કંસા આદર્શ હૈ! કેસી ભક્તિ હૈ! કેસા પ્રેમ હૈ! ઇસે સહદય પાઠક સ્વયં વિચારેંગે. જાપાનનિવાસિયે કી યહ અટલ ધારણ હૈ કિ વે એક પરિવાર કે સદસ્ય હૈ, ઔર ઉનકે સમ્રાટે ઉસ વિસ્તૃત પરિવાર કે અધિપતિ હૈ. વે કિસીકે અપના સમ્રા કે આસન સે ઉચ્ચ આસન પર બૈઠા દેખના નહીં ચાહતે. સમ્રા કે જીવિત ઈશ સમઝતે હં. તે પુરાતન શાસક કી સમાધિભૂમિ કા સમ્માન કરતે હૈ. ઉનકા વિશ્વાસ હૈ કિ વે સમાધિસ્થ શાસક જાતીયતા કે સંપૂર્ણ પ્રર્ને પર પ્રસન્નતા પ્રાપ્ત કરતે હૈ. જબ વે કિસી જાતિ સે યુદ્ધ છેડને લગતે હૈ અથવા સંધિ સંસ્થાપિત કરના ચાહતે હૈ, તો વિધિપૂર્વક ઇન પ્રાઁ સે વે અવગત કરાયે જાતે હૈં, પુનઃ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com