________________
૨૭૮
- શુભસંગ્રહ-ક્ષાગ ત્રીજો કિ સંત લેગ જનતા મેં કેવલ અપને વ્યક્તિત્વ કી છાપ બૈઠાને, અથવા કિસી મદારી કી તરહ, ખેલ કરને કે લિયે કરામતેં નહીં કિયા કરતે થે. બલ્કિ ઈન ચમત્કાર કે કરને મેં ભી ઉનકાર્ડ ઉદ્દેશ લે કે સન્માર્ગ દિખલાના હી થા. એકનાથ મહારાજ કે ચરિત્ર મેં ભી ચરિત્રકાર મહીપતિ સ્વામીને અનેક ચમત્કાર દિયે હે ઉનમેં સે સિફ એક-દો ચમકારે કા ઉલ્લેખ હમ યહાં પર કરેંગે.
હમ ઉપર કહ ચુકે હૈ કિ શ્રી એકનાથ ઔર ઉનકે પુત્ર હરિપંડિત મેં બહુત મતભેદ થા. હરિપંડિત સંસ્કૃત કે મહાવિધાન કટ્ટર બ્રાહ્મણ થે ઔર એકનાથ કે વિચાર આજ-કલ કે રાષ્ટ્રીય સુધારકે કે સે થે. અછતોદ્ધાર તે ઉનકે જીવન કા વ્રત થા. અસ્પૃશ્યતા યા છૂત છાત વે નહીં માનતે છે. રામ નામક મહાર (અંત્યજ) સાધુ, જે ઉનકા શિષ્ય થા, ઉસકે ધર મેં જા કર ભી વે ભેજન કરતે થે. યે સબ બાતે હરિપંડિત કે પસંદ નહીં થી. ઈસકે સિવા હરિપંડિત સંસ્કૃત કે કટ્ટર પક્ષપાતી થે ઔર ઉનકે પિતા એકનાથ “ભાષા”(મરાઠી)મેં હી અપને ગ્રંથ લિખતે થે;.
ઔર ઉસમેં કથા-પુરાણ તથા કીર્તન કર કે લે મેં ધર્મનીતિ કા પ્રચાર કરતે થે. ઈસ બાત પર ભી પિતા-પુત્ર મેં ઘર મતભેદ થા. અએવ હરિપંડિત અપને પિતા સે રૂઠ કર કાશી ચલે ગયે છે. કાશી કે સંસ્કૃત–પંડિતે મેં યે અગ્રગણ્ય સમઝે જાતે થે. અસ્તુ. એક બાર એકનાથ કાશી ગયે, ઔર ઇસ શર્ત પર કિ “ અબ હમ ભાષા મેં પુરાણકથા ન કહેંગે, ઔર પરાજ કા ભોજન ના કરેંગે.” અપને પુત્ર કો સમઝા–બુઝા કર ઘર લે આયે.
પ્રસંગવશ એક બાર કિસી ભાવુક થ દાળ વૃદ્ધા સ્ત્રી ને એકનાથ કો અપને ઘર ભજન કે લિયે નિમંત્રણ દિયા; પરંતુ ઉપયુકત શત કે કારણ એકનાથ નિમંત્રણ સ્વીકાર કરને મેં અસ- ! મર્થ છે. અંત મેં પિતા-પુત્ર કે મત સે યહ નિશ્ચિત હુઆ કિ હરિપડિત સ્વયં અપને ઘર સે સામગ્રી તે જ કર ઉસ વૃદ્ધા કે ઘર મેં ભોજન બનાવેં ઔર પિતા-પુત્ર વહીં પર ભજન કરેં. હરિ પંડિત ને ઐસા હી કિયા. વૃદ્ધા સ્ત્રી કે સાધુ એકનાથ પર બડી ભકિત થી. અએવ ઉસને અપને ઘર મેં ઉનકે લિયે કુછ પાપડ ભૂન રખે છે. એ પાપડ લા કર ઉસને ભેજન કરતે સમય એકનાથ ઔર હરિ પંડિત કે સામને પરેસ દિયે. બસ, ફિર ક્યા થા? હરિ પંડિત એકદમ બિગડ કર “ અધ્યક્ષપણું-બ્રહ્મvયું ચિલ્લાતે હુએ પત્તલ છાડ કર ઉઠ ખડે હુએ ઔર અપને પિતા તથા ઉસ વૃદ્ધા સ્ત્રી દોં કે કટુવાક્ય કહને લગે. યહી નહીં, બલ્કી ઉન્હોંને પત્તલ-બત્તલ ભી સામને સે ઉઠા કર ફેક દિયે, ઔર હાથ ધો કર ઘર આયે તે ચમત્કાર ક્યા હુઆ કિ ફિર વૈસે હી પત્તલ પરોસે હુએ તૈયાર ! અબ હરિ પંડિતને બાર બાર પત્તલ ઉઠા કર ફેકે ઔર દૂસરે પત્તલ ફિર ઉસી પ્રકાર પાસે હુએ તૈયાર હોતે જા. અંત મેં પંડિતજી પત્તલ ઉઠાતે ઉઠાતે થક ગએ. ઉનકી કમર દુઃખને લગી, તબ ઉનકે માલૂમ હુઆ કી ઉનકે પિતા કોઈ સાધારણ વ્યક્તિ નહીં હૈ. ઉસ દિન સે ઉનકે ભી અપને પિતા પર બેઠી ભક્તિ હો ગઇ, ઔર ઉન્હોંને પિતા કા વિરોધ કરના છોડ દિયા.
એકનાથજી કા એક ચમત્કાર અબ ભી ઉનકી જન્મભૂમિ પઠન મેં દેખા જાતા હૈ. લોગ કા વિશ્વાસ હૈ કિ એકનાથજી કી ભગવદ્ભક્તિ સે સંતુષ્ટ હો કર સ્વયં ભગવાન “swામદ નામક એક બ્રાહ્મણ કા રૂપ ધર કર અપને ભક્ત કી સેવા કિયા કરતે થે. યહી બ્રાહ્મણ એકનાથજી કી પૂજા કી સામગ્રી તૈયાર કરતા થા, ઉનકે ચંદન ધિસ કર દેતા થા; ઔર બહૈંગી સે ઉનકે ઘર મેં પાની ભરતા થા. ઉનકે ઘર મેં પથ્થર કા એક ભારી કુંડ થા. ઇસી મેં ભગવાન પાની ભરતે થે. યહ કુંડ અબ તક એકનાથજી કે સ્થાન પર મૌજૂદ હૈ. પ્રતિવર્ષ, ફાગુન કષ્ણ ષષ્ટી કે દિન, એકનાથ કી જયંતિ પર લાખ આદમિયાં કા મેલા પૈઠન મેં લગતા હૈ.. કહતે હૈ કિ ઉક્ત તિથિ પર વહ કુંડ આપ હી આપ પાની સે ભર જાતા હૈ. હજારે આદમી, ઉસીકા પાની તીર્થજલ કી તરહ ગ્રહણ કરતે હૈ ઔર કુંડ બરાબર ભરા હી રહતા હૈ. ઉત્સવ સમાપ્ત હો જાને પર કંડ કિર ખાલી હો જાતા હૈ. હમને સ્વયં ઇસકો નહીં દેખા હૈ, પર જિસ લાગે ને દેખા હૈ, વે કહતે હૈં કિ યહ બિલકુલ સચ હૈ.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com