Page Text
________________
૨૨૦
શુભસંગ્રહું-ભાગ ત્રીજો
સમય ઉનકે પતા સરકારી નૌકરી સે અવસર પ્રાપ્ત કર ચૂકે થે. મુન્શીરામજી ઉનકે સાથ ધર પર રહને લગે. દૂસરે સાલ અર્થાત્ સન્ ૧૮૮૩ ઈ મેં ઉન્હાંને કવલ મુખ્તારી પાસ કી. તત્ક્ષાત ઉન્હોંને ફિલ્લૌર મેં મુખ્તારી આરંભ કર દી. આરંભ સે હી ઉન્હેં ઇસ કાર્યો મેં સફલતા મિલી ઔર્ વે શીઘ્ર હી જાલધર ચલે ગએ. વકાલત થ્રી પરીક્ષા ઉન્હાંતે સન ૧૮૮૭ Ø મેં હી પાસ કર લી થી. આય-સમાજ કી સેવા મેં અપના જીવન અર્પણ કરને કે પહિલે તક મૈં વહી વકાલત કરતે રહે.
લાહૌર મેં વકાલત પઢને કે સમય મુન્શીરામજી કે જીવન મે એક વિચિત્ર પરિવર્તન હે રહા થા. ઉન પર આય-સમાજ ઔર બ્રહ્મસમાજ દેનેાંહી સંપ્રદાયાં કા પ્રભાવ પડતા ગયા ઔર ઉન્હાંને ધીરે-ધીરે ઈનકી સારી ધામિઁક પુસ્તકે પઢ લી. અત મેં ઉનકી પ્રવૃત્તિ વિશેષકર આય–સમાજ કી એર ઝુકી ઔર કુછ હી દિતાં મેં વે સમાજ કે એક ઉત્સાહી સદસ્ય હૈ। ગએ. ઉસ સમય લાલા સાંઈદાસ આ–સમાજ કે નેતા થે. તે ખડે અનુભવી તથા ઉત્સાહી પુરુષ થે. ઉન્હે માનવ–ચરિત્ર કા અચ્છા પરિચય થા. ઉન્હાંને મુન્શીરામજી કા સમાજ મેં એક વ્યાખ્યાન દેને કા આગ્રહ કિયા. મુન્શીરામજી કા વ્યાખ્યાન બડા હી પ્રભાવશાલી થા. ઉન્હાંને અપને વ્યાખ્યાન સે કહા કિ ‘આય–સમાજ઼યેાં મેં સિદ્ધાન્ત ઔર વ્યવહાર કી વિભિન્નતા નહી હૈાની ચાહીએ; તથા વે હી મનુષ્ય આસમાજ કા પ્રચાર-કાય કરે... જો મન, વચન ઔર કમ સે આય–સમાજ કે સિદ્ધાંતોં કા અનુકરણ કરતે હૈ. આર્યસમાજ કા ત્યાગી ઔર નિઃસ્વાર્થ પ્રચારક્રાં કી આવશ્યકતા હૈ, વેતન-ભેાગિયોં કી નહીં. ઉનકા સંકેત ભજનેાપદેશકાં સે થા. ઉસ સમય એક હી ભજનેાપદેશક આય-સમાજ, ધર્મો-સભા, દેવ-સમાજ આદિ ભિન્ન ભિન્ન સંસ્થા સે વેતન પા કર ઉનકા પ્રચાર કરતા થા. ઉસ વ્યાખ્યાન કા સુનકર લાલા સાંઈદાસ તે કહા આજ આય–સમાજ મેં એક નવશ્ર્વન કા સંચાર કિયા ગયા હૈ. દેખના હૈ, ઇસકા કયા પરિણામ હેાગા.’જાલધર જા કર મુન્શીરામજી વડાં કે આર્ય–સમાજ કે પ્રધાન નિર્વાચિત હુએ. આ`-સમાજ કે પ્રભાવ મેં ઉન્હને માંસ, મદિરા આદિ દુર્વ્યસનોં કા શીઘ્ર હી છેાડ ક્રિયા.
મુન્શીરામજી બડે હી દઢ વિચાર કે મનુષ્ય થે. વે જિસ વસ્તુ કા સત્ય ઔર યથાર્થ સમઝ કર એક વાર અપના લેતે થે, ઉસકે ગ્રહણ કરને મેં બહુત સાહસ ઔર તત્પરતા દિખલાતે થે. એક વાર ઉનકી કઠિન પરીક્ષા કા સમય આયા. વે અપને પિતાજી કે સાથ ઘર પર ચે. પિતા ને ઉન્હેં એકાદશી કે દિન બ્રાહ્મણેાં કે। કુછ સંકલ્પ કર કે દાન દેતે કૈા કહા. મુન્શીરામજી અપને પિતા કા હૃદય નહીં દુઃખાના ચાહતે થે, ઈસ લિયે ઉન્હાંને ઈધર-ઉધર કી ખાતાં મેં ઉસ પરામર કા ટાલના ચાહા. વૃદ્ધ પિતા ને બાત તાડ કર ઉનસે સાફ સાફ પૂછાઃ— ‘આખિર ભાત ક્યા હૈ ? ક્યા તુમ્હે એકાદશી ઔર બ્રાહ્મણાં મે વિશ્વાસ નહીં હૈ ? મૈં તુમસે ઈસકા સ્પષ્ટ એવં નિઃસકાચ ઉત્તર ચાહતા હૈં.” ઇસ પર મુન્શીરામજી ને કહાઃ—‘પિતાજી! મુઝે બ્રાહ્મણાં મે' પૂણુ વિશ્વાસ હૈ, પરંતુ જિન બ્રાહ્મણાં કે આપ દાન દેને કે લિયે મુઝે આના દેતે હૈં, વે મેરી દૃષ્ટિ મેં સચ્ચે બ્રાહ્મણ નહીં હૈ. ઇસકે અતિરિક્ત મેંએકાદશી કા વિશેષ મહત્ત્વ નહીં દેતા.’ પુત્ર કી ખાતાં સે પિતા કા હૃદય બહુત હી વ્યથિત હેા ઉઠા. ઉન્હાંને કહાઃ—મુઝે તુમસે બડી આશા થી. કયા મેરા યહી યથા બદલા હૈ ? બહુત અચ્છા, તુમ્હારી જૈસી મરજી ! ઉસ દિન મુન્શીરામજી બહુત દુઃખી રહે. ઉનકે મસ્તિષ્ક મેં એક અનેાખા સધ હા રહા થા. એક એર ધર્માં કા સત્ય સિદ્ધાંત થા ઔર દૂસરી એર થીપિતા કી આજ્ઞા. વે એક વિચિત્ર ઉલઝન મે પડ ગએ. ઉનકી આત્મા મેં એક વેદના થી; પરંતુ ઇસ વેદના કા અંત યહીં તક ન હુઆ. અભી ઉનકે વ્યવહારોં સે પિતા કા ઔર ભી દુઃખી હૈાના બદા થા. જાલંધર જાને કે સમય વે અને પિતા કે કમરે મેં ઉનકી આજ્ઞા ઔર આશીર્વાદ પાને કી ઇચ્છા.સે ગએ. પિતા ને પુત્ર કે આશીવોંદ દિયા, પર સાથ હી અપની હાર્દિક ઈચ્છા પ્રકટ કી કિ વે જાને કે પહિલે મંદિર મેં જા કર · ભગવાન કા દન કર લે. મુન્શીરામજી ને કહાઃ— પિતાજી ! આપ જાનતે હી હૈ કિ મૈં મૂર્તિપૂજા મેં વિશ્વાસ નહીં કરતા, ઇસ દશા મેં મૈં અપની આત્મા કે વિરુદ્ધ કાઈ કા
નહીં કર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034612 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1928 |
| Total Pages | 432 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |