________________
૨૦૬
શુભસંગ્રહ-ભાગ ત્રીજો અંધકાર હૈ, ઉસે દેખકર કઈ ભી સમાજ-સેવી બિના આંસુ બહાએ નહીં રહ સકતા. હમારે પાસ નિત્ય હી ઐસી બહિન કે પત્ર આતે રહતે હૈ, જિન્હ પ્રારંભિક શિક્ષા તે જરૂર મિલ ગઈ હૈ, પર જે ઉચ્ચ શિક્ષા કે લિયે લાલાયિત રહતે હુએ ભી ઇસ લિયે નહિં પ્રાપ્ત કર સકતી કિ ઉન્હેં સ્વાવલંબી હોને કે સાધન પ્રાપ્ત નહીં હૈ. વે કઈ ઐસી કલા નહીં જાનતી, જિસકે દ્વારા પ્રતિષ્ઠાપૂર્વક અપની જીવિકા ઉપાર્જન કર ઉચ્ચ શિક્ષા પ્રાપ્ત કરને મેં સમર્થ હોં. ઐસી સ્થિતિ મેં દેશ કે પ્રત્યેક નગર મેં ઔદ્યોગિક શાલા કી કિતની અધિક આવશ્યકતા કા અનુભવ ઉસ સમય વિશેષ રૂપ સે પ્રતીત હોતા હૈ જબ હમ હિંદુસમાજ ઔર ઉસકે દ્વારા પતિત કી હુઈ નિર્વાસિતા બહિનોં કી અવસ્થા પર ધ્યાન દેતે હૈ. હમ તો યહાં તક કહને કે તૈયાર હૈ કિ યદિ દેશ કે કેને-કેને મેં મહિલાઓ કે લિયે ઔદ્યોગિક શાલાએં સ્થાપિત કી જાયેં, તો દેશ સે પાપ એવે વ્યભિચાર કા બાજાર બદત અશાં મેં કમ હો સકતા હૈ. હમારે દેશવાસી આજ અપની છાતી પર હાથ રખ, નારકીય જીવન વ્યતીત કરનેવાલી લાખે અભાગિની વેશ્યાઓ કી મનોવૃત્તિ કા અનુભવ કરે ઔર ઇસ બાત કો ભલી ભાંતિ સમર્ઝ કિ ઉનકી આત્મા મેં પશ્ચાત્તાપ ઔર અસંતેષ કી ભયાનક આગ કિસ અસહ્ય ગતિ સે જલ રહી હૈ: પરંતુ ફિર ભી અપની વૃત્તિ ઇસલિયે નહીં છોડ સકતી કિ ઉનકે સુધાર કે નિમિત્ત, ઉન્હ સ્વાવલંબી બનાકર પ્રતિષ્ઠાપૂર્ણ જીવન વ્યતીત કરને કે મેગ્ય બનાનેવાલી દેશ મેં કોઈ ભી ઐસી સંસ્થા નહીં હૈ. મહિલાઓ કી કૌન કહે, જબ કિ ૩૧ કરોડ કી આબાદીવાલે દેશ મેં પૂછ્યું કે નિમિત્ત સ્થાપિત કી ગઈ ઔદ્યોગિક શાલા હી ઉંગલિયાં પર ગિની જા સકતી હૈ. ઇસ પ્રકાર આજ જહાં એક ઓર શિક્ષા કા અંધકાર હૈ, વહાં દૂસરી ઓર કુછ અલ્પસંખ્યક પઢે હુએ ભોગે મેં ભી બેકારી બઢ રહી હૈ, પર દેશ કી ઈસ ભયંકર સ્થિતિ કા ધ્યાન ન તો જનતા કે ઔર ન સરકાર કે હી હૈ. ઇસ મહત્ત્વપૂર્ણ વિષય કી ઓર સે સરકાર કી ઉપેક્ષા અવશ્ય હી સંતવ્ય હૈ, કોંકિ દેશ કી સરકાર સ્વદેશિ કી ન હ કર, વિદેશિ કી હૈ; પર જનતા કી ઉપેક્ષા નિશ્ચય હી એક ઐસી બાત હૈ, જિસકી લાઠના ઉસકે સિર સે નહીં હટ સકતી. - આજ અધિકાંશ મંદિર, મઠોં મેં હિંદુસમાજ કે કરડે રૂપયે પાની કી તરહ વ્યર્થ બહા દિયે જાતે હૈં. ઉન મંદિર કી ઇસ વિશાલ આય સે હમારે અધિકાંશ પંડે-પૂજારી, સાધુ-મહંત આજ દેશ મેં વ્યભિચાર કી સૃષ્ટિ કર રહે હૈં. યદિ ઉસ આય કે ઇસ પ્રકાર કે “હરામખોરાં કે પેટ-પૂજન ઔર ગાંજા-ભાંગ ફૂકને મેં અપવ્યય ન કર અનાયિની મહિલાઓ કે લિયે ઔદ્યોગિક શાલા સ્થાપિત કી જાતી, તો બહુત અંશે મેં હમારે દેશ કા ઉદ્ધાર હો સકતા થા. અસ્તુ !
ઉક્ત ઔદ્યોગિક શાલા કે લિયે હમ મુક્તિ-ફૌજ કે આધકારિયોં કે બધાઈ દેતે હૈ, યદ્યપિ હમેં યહ બાત અવશ્ય હી ખટકતી હૈ કિ વહ ઈસાઈ–મહિલાઓ કે લિયે હી હૈ. હમ ઇસ સ્થાન પર બર્મા તથા યુક્તપ્રાંત કે ભૂતપૂર્વ બદનામ ગવર્ન૨ સર હારર્કેટ બટલર મહોદય તથા ઉનકી સરકાર કે ઉન દાને કે લિયે બધાઈ દિયે બિના નહીં રહ સકતે, જે કિ ઉપરોક્ત ઔદ્યોગિક શાલા મેં દિયે હૈ. પર યહાં એક પ્રશ્ન ઔર ભી ઉઠતા હૈ. ઔર વહ યહ કિ કયા સર બટલર મહાદય તથા બર્મા સરકાર કિસી આય અથવા હિંદુ-સંસ્થા દ્વારા સ્થાપિત કિકિયે હુએ મહિલા-ઔદ્યોગિક શાલા કે લિયે ભી યહી ઉત્સાહ, યહી સાહસ ઔર યહી દાનવીરતા દિખલા સકતી થી ?
( “ચાંદ' વર્ષ ૬, ખંડ ૧ ના અંક ત્રીજામાંથી )
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com