Page Text
________________
શુભસંગ્રહ-ભાગ ત્રીજો પરવેલ કે ફલ વ બેલ કા આકાર–પરવલ દો પ્રકાર કે હોતે હૈ. એક કે ફલ ૩ સે ૪ ઈંચ લેબે, પતલે ઔર ભૂરે રંગ કે હેતે હૈ. દૂસરે કે ફલ લંબાઈ મેં કુછ છે, પરંતુ કુછ મટે ઔર હરે હેતે હૈ. ઈનકે ઉપર સફેદ લકીરે ભી હતી હૈ. પકને પર પરવલ કા રંગ પીલા યા નારંગિયા ‘હ જાતા હૈ. પરવલ કી બેલ કંદરુ કી બેલ કે સમાન હોતી હૈ. લંબાઈ મેં ૧૫-૨૦ હાથ કે કરીબ હોતી હૈ. પત્ત ઈસકે છોટે-છોટે પાન કે આકાર કે હોતે હૈ, પરંતુ સાફ વ ચીકને ન હો કર રેશદાર વ ખુરદો હેતે હૈં. ફૂલ કુંદસ કે ફૂલ જૈસા હી સફેદ હોતા હૈ.
યહ બેલ, જડ, ડડી અથવા બીજ સે પૈદા કી જાતી હૈ. નર ઔર નારી પિડ પૃથકપૃથક - હોતે હૈ. બહુધા ઈસકા ડી સે હી પેદા કરતે હૈ, કકિ ફલ ઉત્તમ હોતે હૈ. દૂસરા કારણ યહ કિ બીજ સે પેદા કરને મેં યદિ સબ બેલે નર નિકલ જાયે તો પરિશ્રમ વૃથા હોતા હૈ. એક સાલ લગાને સે યહ દે સાલ તક લ દેતા હૈ. પ્રથમ વર્ષ કી અપેક્ષા દૂસરે વર્ષ મેં ફલ અધિક આતે હૈ.
પરવેલ કે મિઢી–-બિહાર તથા બંગાલ કી (એલ્યુવીઅલ) કછાર મિટ્ટી મેં યે અછે હતે હૈ. જિસ મિટ્ટી મેં કકડી, ખરબજે આદિ હોતે હૈ, વહાં ભી પરવલ કી બેલ લગ સકતી હૈ. બાલૂ ઔર મિટ્ટી કે સમભાગવાલી “લૂમી ઑઈલ” ઇસકે લિયે ઉત્તમ હોગી.
જમીન કી તૈયારી–જિસ પ્રકાર દૂસરે શાકે કે લિયે ખેત તૈયાર હોતે હૈ, ઉસી પ્રકાર ઈસકે લિયે ભી હોના ચાહિયે–અર્થાત યદિ ખેત સાફ હો તો દે બખ્ત હલ સે જતને કે પશ્ચાત પઠાર (બેન્કર) સે ટલે તેડ દિયે જાયેં, ઔર ઇસકે બાદ એક જુતાઈ ઔર હો જાના કાફી હૈ.
ખાદ-ખેત કી પ્રથમ જુતાઈ કે સમય ૧૦–૧૫ ગાડી ખેડે હુએ ગેબર કી ખાદ પ્રતિ એકડ કે હિસાબ સે ડાલના ચાહીએ, તાકિ મિટી કે સાથ ઉસકા સંમિશ્ર હો જાય. જબ પૉધે કુછ બડે હો જાયેં તો ઉસ સમય પ્રતિ બેલ કે નિકટ એક સેર બકરી અથવા ભેડી કે ગેબર કી સડી હુઈ ખાદ દેને ચાહિયે. ઘેડે કી લીદ કી સડી હુઈ નાદ વિશેષ લાભદાયક છે.
ખેત મેં લગને કી રીતિ–પરવલ સાલભર મેં દો વક્ત લગાયે જાતે હૈં. પહલા તો એક દો બારિશ કે બાદ આષાઢ મેં, ઔર દૂસરા કાર્તિક મેં. યદ્યપિ આષાઢ મેં લગાઈ હુઈ બેલા જ્યાદા તંદુરસ્ત હોતી હૈ, તથાપિ મેરી સંમતિ મેં કાર્તિક મેં લગાના હી અચ્છા હૈ; કાંક એસી
મેં વર્ષાઋતુ કી એક ફસલ ભી ઉસી ખેત સે લી જા સકતી હૈ. ઇસકે લગાને કી યહ રીતિ હૈ કિ તીન–ચાર હાથ ઉપર કી બેલ લે કર ઉસકો દો-તીન બાર ઍસી મેડ લેના ચાહિયે કિ કરીબ એક ફટ રહ જાય વ દાને તરફ બેલ કા એક-એક મુંહ રહ જાય. મેડી હુઈ બેલ કે ગુછે કે જમીન મેં કરીબ ૪ ઈંચ ગરા ગાડ દેના ચાહિયે વ બીચ કે ભાગ પર મિટ્ટી ડાલકર દીનાં મુંહ ખુલે છોડ દેના ચાહિયે. જે હિસ્સા ગાડ દિયા જાતા હૈ ઉસમેં સે જડ ઔર દોને મુંહ કી ઓર સે નયે કપલ નિકલ આતે હ. એક લકીર મેં એક ગુચ્છા, દૂસરે ગુર્જી સે લગભગ ૫-૬ ફીટ કી દૂરી પર લગાના ચાહિયે ઔર ઇસી તરહ સે એક લકીર સે દૂસરી લકીર ભી ૫-૬ ફીટ કી દૂરી પર હોના ચાહિયે.
પાની દેને કી રીતિ–બંગાલ તથા બિહાર મેં પાની દેને કી કોઈ આવશ્યક્તા નહીં, પરંતુ સૂખે પ્રાંતાં મેં પાની અવશ્ય દેના ૫ડતા હૈ. કાતક કી લગાઈ હુઈ બેલાં કે જબ તક ને જડ ન પકડ લે, તીસરે–ચોથે દિન પાની દેતે રહના ચાહિયે. જમ જાને કે પશ્ચાત આવશ્યકતાનુસાર પાની દે સકતે હૈ. બેલાં કે લગ જાને પર હલ સે લકરે કે બીચ મેં ડેઢ યા દો ફીટ ચૌડી નલિયાં પાની દેને કે લિયે બનવા લેના ચાહિયે, આવશ્યકતાનુસાર નિરાઈ ભી હો જાના ચાહિયે.
ફલ ઇનમેં ચિત્ર સે લગાયત આશ્વિન કાર્તિક તક આતે હૈ. ઈસકી કાસ્ત મેં સબસે અધિક લાભ યહ હૈ કિ બાજાર મેં જબ હરી તરકારિયોં કા અભાવ રહતા હૈ, ઉસ મૌસમ મેં યહ કુલ દેતા હૈ. પહલી ફસલ કે બાદ આસપાસ કી મિટ્ટી કે ખુદવા દેના ચાહિયે ઔર યદિ મિલ સકે, તે છેડા બાદ ભી જડે કે નિકટ ડલવા દેના ચાહિયે. ઇસ બાત કા સ્મરણ રખના ચાહિયે કિ ઈસકી બેલ મેં અધિક જડે ન ટને પાઍ ઇસકે લિયે નિરાઈ કે બખ્ત બેલે કે ઉઠા-ઉઠાકર દેખ લેના ચાહિયે. અધિક જડે કે નિકલ જાને સે કુલ કમ લગતે હૈ.'
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
| SR No. | 034612 |
| Book Title | Shubh Sangraha Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhikshu Akhandanand |
| Publisher | Sastu Sahityavardhak Karyalay |
| Publication Year | 1928 |
| Total Pages | 432 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 25 MB |