________________
દેવી શવરી
૧૮૯ ‘શિલા-ખંડ પર બેઠે; ઔર તબ ઉન્હોંને પૂછા–તપોધને! કહે તુમ્હારી તપસ્યા તે ભલી ભાંતિ ચલી જાતી હૈ ? તુહે કિસી પ્રકાર કા કોઈ કષ્ટ તે નહીં હૈ ?
શવરી ને હાથ જોડ કર કહા–દેવ! આપકો દર્શન હી મેરી તપસ્યા કી ચરમ સિદ્ધિ છે. આપને આજ મુઝ અકિંચન દાસી પર દયા કી હૈ, ઉસકે લિયે મેં કિસ પ્રકાર આપકી સ્તુતિ કરું. એક તો એ નારી, દસરે અંત્યજ-જાતિ મેં ઉત્પન્ન હુઈ તું, મેં મહામંદમતિ હં.
ભગવાન ને કહા- મેં તો જાતિ-ધંતિ કી ચિંતા નહીં કરતા. મુઝે તો વહી પ્રિય હૈ. જે મેરા ભક્ત હૈ. વર્ણભેદ તો માયામય વિશ્વ કા આડંબર હ; મેરે લેક મેં ઇસકા ક્યા કામ?
શવરી કી આખોં સે અશ્રુધારા બહ ચલી ! અપને બકલ-અસ્ત્ર સે ઉસે પિછ કર ભગવાન ને કહા-દેવિ ! ભક્તિ કે નૌ ભેદ હૈ. પહલા ભેદ હૈ-મહાત્માઓ કા પુણ્ય સત્સંગ, દૂસરા હે-ભગવાન કી મંગલમયી કથા કા પ્રીતિપૂર્વક શ્રવણ; તીસરા ભેદ હૈ-અહંકાર કા પરિત્યાગ
ઔર ગુરુદેવ કી સેવા; ચૌથા ભેદ હૈ-કપટ કા તિરસ્કાર ઔર ભગવાન કે ગુણાનુવાદ કા ગાન;, જૂચ –-વેદ કો શબ્દ-સમાણ માનના, મંત્ર કા જાપ કરના તથા પરમાત્મા કી કરુણ પર અવિચલ વિશ્વાસ રખના; છઠ્ઠા હૈ-ઈકિયે કા નિગ્રહ એવં વૈરાગ્ય કા આશ્રય-ગ્રહણ, સાતવૈ. ભેદ હૈ-વિશ્વ કે સમદષ્ટિ સે દેખના ઔર ભક્ત કે ભગવાન સે ભી શ્રેષ્ઠ માનના; આઠવાં ભેદ હે-પૂર્ણ સંતોષ ઔર નવાં હૈ સરલ સ્વભાવ એવં શુદ્ધ અંતઃકરણું. દેવિ ! ભક્તિ કે યહ નૌ ભેદ તુમમેં પૂર્ણ રૂપ સે વિકસિત હુએ હૈ; તુમ તે ભક્તિ કી મૂર્તિમતી પ્રતિમા હૈ, ઈસીલિયે જે ગતિ ગિજનો કે દુર્લભ હૈ, વહ તુહે પ્રાપ્ત હોગી.
ભગવાન કે મુખ સે અપની પ્રશંસા સુન કર શવરી કે આનંદ ભી હુઆ ઔર સંકોચ બી. ઉન્હોંને કુછ ઉત્તર ન દિયા; કેવલ એક બાર ફિર ભક્તિ-ભાવ સે ભગવાન કે શ્રીચરણ મેં પ્રણામ કિયા. ભગવાન ને ઉન્હેં હાથે સે ઉઠા કર બૈઠા દિયા.
પ્રેમ કી પુણ્ય-શકિત કે સમ્મુખ પરમ પ્રભુ તક નતમસ્તક હે જાતે હૈ !
• માતંગ-વન કે નિવાસી અન્ય તપસ્વિજન અપની–અપની કુટિ મેં ભગવાન કે પધારને કી બાટ દેખ રહે છે; પર ભગવાન તે રીઝે હુએ થે શવરી કે અનન્ય અનુરાગ પર; વે તો ઉદને કા નામ હી નહીં લેતે થે. તબ તે બાધ્ય હ કર સ્વયં હી સમસ્ત ઋષિ-સમાજ કે શરીર કે પુણ્ય આશ્રમ મેં ના પડા. ભગવાન ને સબ તપસ્વિયે કે પ્રણામ કિયા; શવરી ને ભી. સબકી રજ ઉઠા કર મસ્તક પર ધારણ કી.
ભગવાન ને સબસે કુશલ-સમાચાર પૂછા. ભગવાન ને કહા-પૂજ્યચરણ તપસ્વિજન ! આપ લોગ કેશલપૂર્વક તો હે ? આપ કે કિસી પ્રકાર કા કષ્ટ તે નહીં હૈ ? આપ કી તપસ્યા મેં કિસી પ્રકાર કા વિધ્ય તો સમુપસ્થિત નહીં હોતા હૈ? | ઋષિ ને કહા–પ્રભો ! ઔર તે સબ કુશલ હૈ–હમેં કિસી પ્રકાર કા કષ્ટ નહીં હૈ, પર ન એક કષ્ટ –પંપાસર કા જલ રકતમય એવં દુગધી-દૂષિત હો ગયા હૈ. ઉસે આપ અપને ચરણસ્પર્શ સે વિમલ એવં વિશુદ્ધ બના દીજિયે.
ભગવાન હંસે; ઉને કહા-મેરે ચરણસ્પર્શ સે? મેરે ચરણ-સ્પર્શ સે પંપા-સરોવર કા જલ કેસે શુદ્ધ એવં વિમલ હે જાયગા ? | ઋષિયાં ને કહા-આપ પૂર્ણાવતાર હૈ-આપ કે ચરણ-સ્પર્શ સે પાષાણુ માનવી હો ગઈ આપ કે ચરણે મેં મુક્તિ કા નિવાસ હૈ : આપકે પાદ-પદ્મ મંદાકિની કા ઉદ્ગમ છે. તબ આપ કે પાદ-સ્પર્શ સે પંપા-સરવર કા દુગંધી-દૂષિત રકતમય જલ અવશ્ય શુદ્ધ એવં વિમલ બન જાયગા–ઐસા હમારા અવિચલ વિશ્વાસ હૈ.
ભગવાન ને ઉત્કંઠાપૂર્વક પૂછા–પર ઐસા હુઆ કયાં ?
તપસ્વિ ને કહા–મહારાજ ! યહ હમારી હી ઉદંડતા એવં ઉછુંખલતા કા પરિણામ હૈ. હમમેં સે એક સાધુ ને દેવી શવરી કા અપમાન ઔર અનાદર કિયા થા. ઉસી સાધુ કે શરીર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com