________________
*
*
*
*
*
*
*
*
*
* *
*
*
*
*
*
રામ તુમ કહું છે? મેં, જલચર, નભચર ઔર થલચર સભી પ્રાણિ મેં વ્યાપ્ત રહે છે. હમ મેં ભી રામ હૈ, તુમ મેં ભી રામ હૈ, ચૌકી મેં ભી રામ હૈ ઔર છાતે મેં ભી રામ હૈ, પર રામ કા દર્શન હોના સહજ નહીં હૈ. ઇસકે લિયે બડે હૈય, વિશ્વાસ તથા તપસ્યા કી આવશ્યકતા હૈ.”
મુરલી “તે ફિર તપસ્યા કરને કે લિયે ઋષિ-મુનિ કી નઈ જંગલ મેં ચલા જાના હોગા ? ”
“યહ આવશ્યક નહીં. જિસ મનુષ્ય કા હદય શુદ્ધ હૈ, ઉસે જંગલ ઔર મકાન દોનોં હી બરાબર છે. ઘરપર ઈશ્વર પાસના કર વહ ઉસી પ્રકાર ઉનક દર્શન કર સકતા હૈ, જિસ પ્રકાર જંગલ મેં.”
મુરલીઃ–“તો ફિર મેં ઉનક દર્શન યહીં બેઠે કર સકતા દૂ?” ગોપાલ:–“નિશ્ચય.”
મુરલી –“ પર ઉસ દિન તે આપને કહા થા કિ બાલક ધ્રુવ કે ભગવાન કે દર્શને જંગલ મેં જાકર ઘોર તપ કરને પર હુએ થે.”
ગોપાલ-“હાં. ધ્રુવને તો જંગલ મેં જાકર હી તપ કિયા થા; પર પ્રહાદને તે ઘર પર હી દર્શન પામે. ભગવાન ને ઉસકી ભક્તિ સે પ્રસન્ન હો પગ-પગ પર ઉસકી રક્ષા કરી. ઉસે તે. સારા સંસાર હી ઈશમય દિખાઈ દેતા થા. વહ છધર દેખતા, ઉધર હી રામ કે હી દર્શન હેતે થે. »
મુરલી ને ઇસ બાત કે સુનકર એક ઠંડી સાંસ છોડી ઔર કહા-હા ! મેં ધ્રુવ યા પ્રહાદ ક્ય ન હુઆ ?”
આજ બંબઈ કી ન્યૂ આફ્રેિડ કંપની મેં “ભક્ત-પ્રહાદ કા તમાશા હૈ. ગોપાલદાસ ને બાલક મુરલી કે હદયપુર રામભક્તિ કા ઔર ભી ગહરા પ્રભાવ ડાલને કી ગરજ સે ઉસે તમાશે મેં લે જાને કા નિશ્ચય કિયા. યથાસમય વે મુરલી કે સાથ લેકર નાટકશાલા મેં ગયે.
બડી ભીડ થી. હૈલ દર્શક સે ખચાખચ ભરા થા.
યથાસમય નાટક આરંભ હુઆ. મુરલી બડી ઉત્સુકતા સે નાટક કા પ્રત્યેક દશ્ય દેખ રહા થા. રામ કે પ્રભાવ સે કુહારી કે જલતે ઍવે મેં સે બિલ્લી કે બચ્ચે કા જીવિત નિકલતા, પ્રહાદ કે ઉંચે ૫ર્વત કે શિખર સે નીચે ગિરવાયે જાન પર ભગવાન કા પ્રકટ હોકર ઉસકી રક્ષા કરના, વિષ કા અમૃત હે જાના તથા જલતી હુઈ અગ્નિ મેં સે ઉસકા સુરક્ષિત બચકર નિકલના આદિ દશ્ય બાલક મરલી કે હૃદયપર ગહરા પ્રભાવ હાલ રહે થે. મુરલી કા પ્રેમ ઈશ્વર કી ઓર બઢતા જાતા થા. ઈશ્વર-દર્શન કી અભિલાષા ઉસે કઠિન તપસ્યા કરને કે લિયે પ્રોત્સાહન દેતી જાતી થી. સંપૂર્ણ પદાર્થો મેં ઇશ્વર કી સર્વવ્યાપકતા કા વિશ્વાસ ઉસ કે હૃદય મેં દદ હાતા જાતા થા.
લગભગ દો બજે નાટક સમાપ્ત હુઆ. પિતા-પુત્ર દેને ઘર આયે. મુરલી પ્રસન્ન થા. ઉસે સફલતા કા રહસ્ય માલૂમ હે ગયા.
મુરલી સંસાર સે વિરકત હો ઉઠા. ઉસને ખેલના-કૂદના બંદ કર દિયા. અછે અને કપડે પહિનના ઉસે અરુચિકર માલૂમ હોને લગા. ઇચ્છા-ભજન કરને કી ઉસકી રુચિ જાતી રહી.
વહ દિન-રાત એકાન્ત મેં બૈઠા હુઆ ન જાને ક્યા સોચને લગા. વહ પાગલ કી નારી ઈધર-ઉધર ઘૂમતા બાગ કી સૈર કરતા ઔર કભી ઘંટ ગંગાતટપર બૈઠ ગંગ-તરંગ કે સાથ અપની ભક્તિ કી લહરાં કે નિશ્ચિત સ્થાન પર પચાને કા પ્રયત્ન કરતા. આઠ પહર ઉસ કે મખ સે રામ કા હી નામ નિકલને લગા. કભી-કભી વહ ર સે સેંસ છોડતે હુએ કહ ઉઠતા:-“રામ ! તુમ કહાં હો ?” રાત્રિ મેં સેંતે-તે ભી વહ ઇસી પ્રકાર પ્રલાપ કર ઉઠતા થા.
ઇસી પ્રકાર બહુત સમય બીત ગયા. મુરલી કે હદય મેં અટલ વિશ્વાસ થા; અએવ ઉસને અપના પૈર્ય ન છેડા. વહ ઔર ભી દઢતા સે ઈશ્વર પાસના કરને લગા.
*
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com