________________
પ્રકરણ ૪
બેબીલેનિયા સંસ્કૃતિના વહેણને ક્રમ એ કલહમય છે. એ કલહ જીવનનો મૃત્યુ સાથે કલહ છે. એ કલહ જીવનને જૂના સ્વરૂપને ફેકી દઈ નવા સ્વરૂપને ધારણ કરી જીવનને ટકાવી રાખે છે. તેવો સંસ્કૃતિને કલહમય પ્રવાહ સુમેરિયાથી ઈજીપ્ત પહોંચ્યા. ઈજીપ્તથી બેબીલોન અને બેબીલોનથી જુડીઆ અને નીનીવેહ પહોંચે. અને ત્યાંથી પસપોલીસ, સાડશ અને મિલેટસમાં થઈ રામને કિનારે ઊતર્યો.
આજે બેબીલોનના ખંડેરો પર નજર નાખી કોઈ પણ ભાગ્યેજ એમ કહી શકે કે એ સળગતા વેરાન પ્રદેશ ઉપર યુફ્રેટીસના કિનારા પર એક વખતે સત્તાવાન અને શ્રીમંત એવું સંસ્કૃતિનું પાટનગર વસતું હતું કે જેણે ખગોળશાસ્ત્રને જન્માવ્યું હતું. વૈદકશાસ્ત્રને વિકસાવ્યું હતું અને ભાષાનું શાસ્ત્ર સ્થાપી મોટા મેટા કાયદાઓની હારમાળા ઘડી કહાડી હતી તથા ગ્રીક લોકોને ગણિત, પદાર્થવિજ્ઞાન અને તત્વચિંતન શીખવ્યાં હતાં. યહુદીઓને દંતકથા ભણાવી હતી. અને આબેને વિજ્ઞાન અને શિલ્પકળાથી
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
