________________
૪૦
ઈજીપ્તમાં યંત્ર ઘણાં ઓછાં હતાં કારણકે મનુષ્યની જાતમહેનત ધણી હતી. સેંકડે! ફૂટ લાંબા લાંબા મેટા વહાણા નાલ નદી પુરી અને રાતા સમુદ્રપર કરતાં હતાં, તથા ભૂમધ્યપર હંકારી જતાં હતાં અને ઇજીપ્તા વહેપાર ધમધેાકાર ચલાવે જતા હતા. એ વહાણના હંકારનાર હજારે ગુલામેાના હાથ મરણ પામીને મરી જાય ત્યાં સુધી હલેસાં માર્યાં કરતા. શરૂઆતમાં જમીન પર માલ લઈ જવા લાવવા માણસને ઉપયેગકરવામાં આવતા. પછીથી જમીનપર વેપાર ખેડવા માટે ધેાડા અને ગધેડાને ઉપયેગ કરવામાં આવતા. ઊંટ ઘણાં મેાડાં આવ્યાં. ગરીબ લેાકેા બધી મુસાફરી પગે ચાલીને કરતા. માલિક લેાકેા ગુલામે પાસે રિક્ષાએ કે પાલખીએ ખેંચાવતા હતા.
વેપારઉદ્યોગને ખૂબ જરૂરી એવું પેસ્ટખાતું ઇજીપ્તમાં સારી રીતે વિકાસ પામ્યું હતું. મેટા રસ્તાઓ ધણા એછા હતા અને ભયાનક હતા. ઇજીપ્તના બારામાં દૂરદૂરથી વેપારીએ આવતા હતા અને નાઈલના બદરામાં માલથી ભરેલાં મેટાં મેટાં વહાણા લંગરાતાં હતાં.
સરકાર
રાજાએ અને તેના ઉમરાવે તથા મેટામેટા વેપારીએ કાયદા ઘડતા હતા. બધા રાજવહીવટા માટે ખૂબ મેટી સંખ્યામાં કારકુને કામકાજ કરતા હતા. તેએ વસ્તીગણત્રી કરતા તથા કરવેરા તપાસતા હતા. દીવાની અને ફેાજદારી કાયદાએ ખૂબ વિકાસ પામી રહ્યા હતા. અંગત મિલકતના રક્ષણ માટેના જુદા જુદા કાયદાએ ધડાયા હતા. અદાલતમાં સૌને સમાન ગણવામાં આવતા. ન્યાયાધિશે બધા કેસ લખાયો ચલાવતા હતા. ખેાટાં ખત કરનારને મરણની શિક્ષા થતી હતી. ગુનેગારેને મનાવવા માટે જુદી જુદી યાતનાઓ યેાજવામાં આવી હતી. કટકા મારવાની શિક્ષા સામાન્ય હતી. ઘણીવાર એક કે બીજાં અંગ કાપી નાખવામાં આવતું. મેટા ગુનેગારેને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
