________________
૩૧૭
પ્રદેશ બની રહ્યું તથા ચીનને પિતપોતાનું બજાર બનાવતી યુરેપ, અમેરિકા અને જાપાનની વેપારી મુરાદો મારકણું દાવ ખેલી રહી.
એ જ સાથે ચીન પર એક બીજી રમત પણ ચીનના ઇતિહાસમાં ખેલાઈ રહી હતી. ૧૮૬૦માં જ્યારે બીજા અફીણયુદ્ધના શાહીવાદી વિજેતાઓ ચીનની લોહી નીંગળતી ધરતી પર સંહાર ખેલતાં પગલાં મૂકતા હતા ત્યારે ચીનની સરકારનો જુવાન શહેનશાહ જેહેલ તરફ નાસી છૂટયો અને ત્યાં એક વરસ જીવીને મરણ પામ્યો. પછી ચીનની સરકાર વતી એ રાજાની રાણું રાજ્ય કરી રહી. પણ ત્યારપછી તરતજ ચીનપર જાપાનનું આક્રમણ આવ્યું અને યુરોપની વેપારી સરકારના પંજા ચીન પર પથરાવા માંડયા. શાહીવાદોની લૂંટની નીતિથી આઘાત પામેલી ચીનની રાજ્યકર્તા રાણીએ પિતાનાં લશ્કરને પરદેશીઓને હાંકી કાઢવા માટે ઉશ્કેર્યો. ઘડીભર રાષ્ટ્રવાદને ઝનૂની આગ ચીન પર પથરાઈ રહ્યો. ચીનના કેટલાક ભાગોમાં પરદેશીઓની કતલ ઈ. સ. ૧૯૦૦ માં શરૂ થઈ શાહીવાદી લશ્કરે પિતાની ચઢિયાતી યુદ્ધ સામગ્રીથી ચીનને તારાજ અને મહાત કરતાં ફરી વળ્યાં અને પાટનગર પેકીંગ સુધી પહોંચ્યાં. ચીનની છેલ્લી રાણું ડાવગેર અને તેના દરબારીઓ શિઆનકુ તરફ નાઠાં અને ઇગ્લેન્ડ, ફ્રાન્સ, રશિઆ, જર્મની, જાપાન તથા અમેરિકાનાં લશ્કરેએ એકઠાં મળીને પેકીંગનાં નરનારીઓની કતલ કરી, પેકીંગને રસ્તે રસ્તે ચીનના લેહીની છોળો ઉછાળી તથા આખા નગરને લૂટયા પછી સળગાવી મૂક્યું.
ચીનને એ નાશ હતો. એ નાશ ઈતિહાસની આગેકૂચમાં અટકી જઈ હસ્તઉદ્યોગોથી આગળ ન વધનાર ચીનપર અનિવાર્ય રીતે આવ્યો હતો. ઇતિહાસના ક્રમ સાથે જે દેશો આગળ વધ્યા હતા તે શાહીવાદી દેશેએ ચીનના એ નાશને આર્યો હતો પણ એ નાશમાં જ ચીનની જૂની સંસ્કૃતિને વિનાશ હતે. ચીનના જુના અર્થકારણનો અંત હતો. ચીનની રજવાડાશાહીને વિનાશ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
