________________
૩૦૫
''
ભુખમરે એછે! કરવાનું કહે છે. પણ જો એણે ઘરમાં રાખેલી ભગવાનની મૂર્તિ એની પ્રાર્થના પ્રમાણે કરતી નથી તે! તે એને પાણીમાં પધરાવી દે છે. ચીની કહેવત કહે છે કે “ કાઇપણ મૂર્તિ ધડનાર મૂર્તિને પૂજતા નથી કારણકે તે શાની બનેલી છે તેની તેને ખબર છે. ” એવા ચીની માનસને ઈસ્લામ કે ખ્રિસ્તીધર્મ સ્વીકારવાનું મન થતું નથી કારણકે બુદ્ધધર્મ જે વચને! એને આપ્યાં છે તેથી વિશેષ વચને કે મિથ્યા આશાએ બીજો કોઈપણ ધર્માં આપી શકતે! નથી, તથા અંતમાં ધર્માંનાં બધાં વચને એક સરખાંજ હાય છે એમ એને ભાન છે.
નીતિ
કશિયસે આપેલી ભૂતપૂજા ( ancestor worship) ચીનના નીતિના આચારનું સૌથી અગત્યનું અંગ બની રહ્યું. મા— ખાપે. પેાતેપેાતાનાં બાળકાને પૂર્વ જપૂજાની નૈતિક ભાવના વારસામાં સાંપતાં જવા લાગ્યાં. ચીની સમાજનાં બદલાતાં આર્થિક ને રાજકીય સ્વરૂપેામાં ચીની પ્રજાએ પૂર્વજપૂજાને જેવાને તેવા સ્વરૂપમાં સાચવી રાખવા માંડી.
પછી નૈતિક વિચારણાની શરૂઆતે સમજાવવા માંડયું કે નીતિના નિયમને ઉદ્દેશ જાતીય સબધાના અંધેરને બદલીને બાળઊછેર અને બાળકને જન્માવવાની સંસ્થાને વધારે વ્યવસ્થિત કરવામાં છે. એ નૈતિક સિદ્ધાંતની શરૂઆત સાથે ચીનના જીવનમાં પૂર્વ જપૂજાએ વશવેલે અમર રાખવા પેાતાના પછી પેાતાની પૂજા કરનાર બાળકાને મૂકી જવાની પ્રજોત્પત્તિની ક્રિયાને હિંદુએની જેમ નીતિમાન, ધાર્મિક અને અનિવાય બનાવી મૂકી. મેશિયસે કહ્યું હતું કે ત્રણ વસ્તુઓ મનુષ્યના જીવનમાં સૌથી ખરાબ છે અને તેમાં પણ બાળક ન હેાવાં એ ત્રણમાં સૌથી વધારે ખરાબ છે. દીકરાઓને માટે નીતિમાન ચીની મા ખપે! પ્રાથી રહ્યાં તથા જે સ્ત્રીને દિકરા ન જન્મતા તે કલકી મનાતી. દીકરાએ જન્માવ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
