________________
૩૦૧
ખૂબ વિગતવાર રચવામાં આવ્યું હતું અને નાડી પારખવાની વીશ પદ્ધતિઓ નક્કી કરવામાં આવી હતી.
ધર્મ
ચીની સમાજરચનાનું નિર્માણ વિજ્ઞાન પર નહિ પણ ધર્મ, નીતિ અને ચિંતનના વિચિત્ર મિશ્રણ પર થયું હતું. ઇતિહાસમાં આવા વહેમી, આટલા નાસ્તિક અને સાથે આટલા ધર્મ ઘેલા અને તેય આવા બુદ્ધિપ્રધાન લોકોને હિંદના લકે સાથે જ સરખાવી શકાય. જેમ હિંદમાં તેમ ચીનમાં લેકે પોતાના વર્તનને ધર્મપ્રધાન માને છે, અને જેમ હિંદમાં તેમ ચીનમાં કોપર દેવદેવીઓની ભૂંજાડ ત્રાસ વરતાવે છે અને જેમ હિંદમાં તેમજ ચીનમાં પણ ગરીબાઈનાં અકથ્ય દુઃખમાં લોકોને મળેલી વિચારસરણું સ્વર્ગના ઘેલછાભર્યા તરંગમાં લોકોને રાચતા બનાવે છે.
ચીનના ધર્મની શરૂઆતમાં પ્રાણુઓની પૂજા, કુદરતના પદાર્થોમાં ગુપ્ત એવાં સો (spirits) ની ભયાકુલ ભક્તિ જમીનનાં ઉત્પાદન પરિબળ તરફ કવિતામય ભાનભાવ તથા અહેભાવપૂર્વકની આકાશની પૂજા તથા આકાશમાંથી ઊતરતા વરસાદની જાતીયપૂજા વિગેરે સ્વરૂપ માલમ પડે છે. એ રીતે શરૂઆતમાં ચીની લોક મેઘ, પવન, ઝાડે. પર્વત, અજગરે, સાપ વિગેરેને પૂજતા હતા. મેટી મેટી ધાર્મિક મીજબાનીઓ કુદરતનાં ઉત્પાદનના ચમત્કારી પ્રકારે સાથે જોડાયેલી હતી. વસંત ઋતુમાં આવતી એ ધાર્મિક ક્રિયાઓમાં જુવાન છોકરા છોકરીઓને ખેતરમાં લઈ જવામાં આવતાં અને નાચવવામાં આવતાં તથા જમીનની ફળદ્રુપતાં વધારવા એ જુવાને ધાર્મિક વિધિપૂર્વક ખેતરમાં સંભોગ કરતાં તથા તે રીતે પૃથ્વી માતાને ફળદ્રુપ બનતાં શિખવે છે તેમ માનતાં. તે સમયના રાજાઓ અને ધર્મગુરુઓ લગભગ સહચારી હતા તથા રાજાએ દબદબા ભરી પૂજાએથી ભગવાનની મદદ લઈ યુદ્ધમાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
