________________
૨૮૪
યુરેાપમાં રેશમના કપડાંની કી`મત તેના વજન જેટલું સેાનુ` હતી ત્યારે ચીનના લેાકેાના રાજને પેાષાક રેશમ હતા. તેના પાટનગરની પાસેના ગામેામાં રેશમ વણવાનાં એવા તો મેટાં કારખાનાં હતાં કે એક ગામના કારખાનામાં એકલાખ મજૂરી કામ કરતાં હતાં. હીરાઓમાં શીલ્પીએ મૂર્તિએ ઘડતા હતા તથા શ્રીમતાના મુડદાંઓ મેાતીની પથારીઓમાં દાટતાં હતાં. એવી તે વખતની જબરદસ્ત આઆદી હતી.
પછી ઈસવીસન ૭૧૩ માં સ્રીન પર શહેનશાહનાં શાસન હતાં. ચીન એ સમયે સંસ્કૃતિનું અગ્રગામી હતું. સત્તામાં સર્વોપરી હતું. જ્ઞાનમાં સર્વોત્તમ હતું તથા વિકાસમાં અસાધારણ બન્યું હતું. તે સમયની દુનિયામાં ચીનની સરકારનું તંત્ર સર્વોત્કૃષ્ટ દેખાતું હતું. એ બધી આબાદીના શિખરપુર મીંગહુવાંગ રાજ્ય કરતા હતા. એ રાજા કવિતાએ લખતા હતા તથા દૂરના દેશાપર આક્રમણુ કરતા હતા. એણે ટર્કી પર્શિયા અને સમરકંદ . પર અધિકાર જમાવી તેમની પાસેથી ખ`ડણી લીધી. એણે દેહાંતદ ંડની શિક્ષા નાબૂદ કરી કેદખાનાં સુધાર્યા, અદાલતાને વ્યવસ્થિત કરી કવિએ કલાકારી અને વિદ્વાનને ઉત્તેજન આપ્યું. સંગીતની વિદ્યાપીઠે. બધાવી. એણે એક મરજાદીની જેમ રાજ્યની શરૂઆત કરી. રેશમમાં જંતુઓની હિંસા થતી હાવાથી રેશમના કારખાનાં અધ કરાવ્યાં. રાજમહેલની બધી સ્ત્રીએને સુંદર પાષાક તથા ઝવેરાત નહિ પહેરવાના હુકમ કર્યાં. પણ પછી ધીમે ધીમે એના મરજાદીપણાને અંત આવતા ગયા અને એના જીવનના અંત સુધીમાં એ આનંદે ભેગવનારા તથા કલા ને વિલાસને ઉપભેગ કરનારે ખતી ગયે.. છેવટે એને એની રાજ્યગાદીના એક યાંગ વીડ્ડી નામની બાઈના મેાહને લીધે ત્યાગ કરવા પડયા. જ્યારે એ સ્ત્રીને એ પહેલીવાર. મળ્યા ત્યારે પાતે સાઠ વર્ષને! હતા તે સતાવીશ વર્ષની હતી. દશ વર્ષ સુધી એ બાઈ એના
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
મા
www.umaragyanbhandar.com
