________________
૨૮૧
પૂ. ૧૪૦૭ સુધી રાજ્ય કર્યું. એણે ચઢી આવતા જંગલી વેકેને પાછા હઠાવ્યા તથા ચીનના સામ્રાજ્યને કોરિયા, મંચુરીઆ, ઈનામ, ઈન્ડોચાયના અને તુર્કસ્તાન સુધી વિસ્તાર્યું. એ શહેનશાહે ઉત્પાદનના સાધનોની રાષ્ટ્રીય માલિકી સ્થાપી તથા એ રીતે વ્યક્તિગત માણસોને જમીન અને પર્વતમાંથી નીકળતા દ્રવ્યના માલીક થઈ જતા અટકાવ્યા. મીઠું અને હું તથા કેફી પીણાને સરકારી ઇજારાવાળાં બનાવવામાં આવ્યાં. એણે માલ લઈ જવા લાવવાના વ્યવહારને તથા વેચાણ અને ખરીદીને તથા એ રીતે બધા વેપારવ્યવહારને રાષ્ટ્રીય પદ્ધતિ પર મૂક્યા. એ રીતે મેટા વેપારી અને દુકાનદારોના નફા અટકી ગયા. એણે મેટાં મેટાં જાહેર બાંધકામ કરવા માંડયાં. પુલો બંધાવ્યા તથા નહેર ખોદાવી. થોડા સમય સુધી આ નવી પદ્ધતિ ખૂબ જોશમાં ચાલી રહી. સમીપ પૂર્વના દેશો સાથે ચીનને વેપાર ધમધોકાર વળે. પાટનગર લોયાનમાં વસતી તથા દેલત ઊભરાવા માંડ્યા. રાજ્યના ભંડાર છલકાઈ ગયા. વિધતા વધી તથા ચીનને ઉદ્યોગ ખૂબ વિકાસ પામ્યો. ચીનને આ વિકાસ અગાઉ કદી થયા ન હતા.
પછી પુત્રીના મરણ પછી ચોરાશી વર્ષે બીજે શહેનશાહ સુધારક તરીકે ગાદી પર આવ્યો. એનું નામ વાંગ–માંગ હતું એણે પિતાની આસપાસ રાજકારણું પુરુષને બદલે વિદ્વાને તથા ચિંતકે ભેગા કરવા માંડ્યા. ચીનનાં બીજા રાજ્યમાં ગુલામીનો વિકાસ જોઈ એને આઘાત થયું. એણે શરૂઆતમાં જ ગુલામી નાબૂદ કરી તથા વુન્ટીની જેમ જમીનની માલિકી રાષ્ટ્રીય બનાવી. એણે જમીન સરખે ભાગે વહેંચી નાખી તથા ખેડૂતોને આપી અને જમીનના વેચાણ કે ખરીદી બંધ કર્યો. એણે માલ ઉત્પન્ન કરનાર ખેડૂતને વેપારી અને શાહુકારની પકડમાંથી બચાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો. બધે વેપાર સરકાર પોતેજ કરવા માંડી. પણ એની બધી યોજનાઓ વિક્રાળ-કુદરત તથા સામાજિક અંધેરમાં ભાંગી પડવા લાગી..
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
