________________
પ્રકરણ ૫
ઇતિહાસ રેખા. બીજા ચિંતકોની જેમ કન્ફયુશિયસ દુઃખદ ભરણું પામ્યો કારણ કે ચિંતકે અથડાતા સ્વાર્થોવાળી દુનિયામાં એકતા સ્થાપવા માંગતા હોય છે તથા ઐયના ઉપાયો ઉપદેશતા હોય છે પણ ચીનમાં ચિંતકોના ઉપદેશોએ ઐકય સ્થાપ્યું નહિ, પણ તેથી ઉલટ સડે વધત ગયે. ભંગાણ અને અધેર પ્રજાને પીડવા લાગ્યાં. પણ પાછા
એ એકતા લાવનાર દેખાય તે ચિંતક નહતો, લશ્કરી અને રાજકારણું પુરુષ હતો. એણે ચીનના વિભાજીત રાજ્યમાં એકતા લાવવા કન્ફયુશિયસનાં બધાં પુસ્તકો સળગાવી મૂકવાનું પહેલું ફરમાન કર્યું. પણ એકતાને લશ્કરી અવાજ ચીન પર પથરાય તે પહેલાં ચું-પીંગ નામના એક કવિને કરૂણ અવાજ ચીનમાં શમી ગયો હતો. ઈ. પૂ. ૩૫૦ માં એ સવાલ પૂછતો હતો કે “મારે શું કરવું? અરે સત્ય તરફની વફાદારીને રસ્તે ચાલવું કે સડેલા લોકાચારને અનુસરવું કે પાવડો ને કોદાળી લઈ લોહી ઉછાળતાં સેનાપતિના રસાલામાં જોડાવું? મારે સ્પષ્ટ શબ્દો બોલી જોખમ વહેરવાં કે શ્રીમતિ અને મોટેરાંઓને ખૂશ કરે એવી વાણી બોલી તેમને થાબડવાં? ભારે સદ્ગણને મારા જીવનમાં વિકસાવવો કે મારા
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
