________________
-
૨૬૦.
ગ્રીક લોકોને જંગલી જોયા છે, બેબીલેનિયા, એસીરિયા, પશિયા, જુડિયા, એથેન્સ અને રોમન ઉદય તથા અસ્ત નજરોનજર નીહાવ્યા છે. વેનીસ અને સ્પેઈનને શરૂઆતથી ઊગતા દીઠા છે.
વિશાળ મહાસાગરથી ઘેરાયેલો એવા ઊંચા પર્વતોથી વિંટળાય એવા ચીનના પ્રદેશની એક બાજુએ દુનિયાના સૌથી મહાન રણમાંનું એક એવું પણ છે. આ રીતે દુનિયાના સંપર્કથી સલામત અને વિખૂટા પડીને જેમ ચીને પિતાની સંસ્કૃતિ સાધી છે તેમ એના જીવનના વહેણને બંધિયાર પણ બનાવી દીધાં છે. ચીનની દક્ષિણને ફળદ્રુપ બનાવતી ત્રણ હજાર માઈલ લાંબી એવી યાંગદાસ નદી તથા દૂર ઉત્તરમાં હાં હો અથવા પીળી નદીનાં પાણી પશ્ચિમની પર્વતમાળાઓમાંથી ઊતરે છે. એ નદીના કિનારે કિનારે તથા વડી અને બીજા વિશાળ પ્રવાહને આરે આરે ચીનની સંસ્કૃતિ શરૂ થઈ એ સંસ્કૃતિએ એની શરૂઆતમાં હજાર વર્ષ પહેલાં જંગલના પશુઓને હાંકી કાઢ્યાં હતાં. આસપાસના જંગલનાં આક્રમણને વારી રાખ્યાં હતાં. આકરે જીવનકલહ અનુભવતાં જમીનને ખેડી હતી. દુષ્કાળ અને પ્રલયો સામે પોતાનું રક્ષણ કરીને હજારો નહેરે બાંધી હતી. ઘરે અને મહાલયો ચણ્યાં હતાં તથા દેવળો નિશાળો અને આરામગાહો ઊભાં કર્યાં હતાં. એવી ચીની સંસ્કૃતિને આજે ભરખી જતા વેપારી મનુષ્યને શી ખબર પડે કે એ સંસ્કૃતિના ઘડતરમાં લાખો મનુષ્યએ પોતાની જાત નીચવી આપી હતી.
ચીની પ્રજા ક્યાંથી આવી તેની કોઈને ખબર નથી અથવા ચીની સંસ્કૃતિ ચોકકસ કેટલી જૂની છે તેની ગણત્રી થઈ નથી. જૂના અવશેષે પરથી માલમ પડે છે કે મેંગોલી આમાં ઈ. ૫. વીસ હજાર વર્ષ પહેલાં માણસોની ખૂબ ગીચ વસ્તી હતી. પછી ધીમે ધીમે દક્ષિણ મેંગેલી આ સૂકાઈ જવા લાગ્યા અને ત્યાં ગેબીનું રણ બનવા લાગ્યું એટલે તે સમયે મેંગેલીઆની વસ્તી ધીમે ધીમે સાઈબીરીઆ અને ચીન પર પથરતી ગઈ. દક્ષિણ મંચુરીઆમાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
