________________
૨૦૧
પહેલાં ઇજીપ્ત અને હિન્દ વચ્ચે ધમયાકાર વેપાર ચાલતા હતા. ઇ. પૂ. ૭૦૦ થી ૪૮૦ સુધી એખીલેાન અને હિન્દ વચ્ચે પર્શિયાના અખાતમાં ધીકત! વેપારવાળા વેપારી જહાજો કરતાં હતાં. હિન્દના વહાણે! ચંદ્રગુપ્તના સમયમાં બ્રહ્મદેશમાં થઈ ચીન પહોંચતાં હતાં. અને હિન્દમાં ગ્રીક વેપારીએ જેને તે સમયના હિન્દુએ યવન કહેતા હતા તે કાવીડીઅન હિન્દમાં ઈશુ પહેલાં સૈકાઓ પૂર્વે મેટાં મેટાં ઝારામાં વેપાર ખેડતા હતા. રામ પણ એ જૂના સમયમાં મસાલા માટે, અત્તરે। માટે, રેશમ માટે, મસલીન માટે, તથા સેાનેરી વરખ માટે હિંદુ પર આધાર રાખતું હતું. એ રીતે વેપારમાં હિંદ પાસેથી રામ લાખ રૂપિયાના માલ ખરીદતું હતું. અને રામને હિન્દ સાથે પેાતાને વેપારી રસ્તા ખુલ્લા રાખવા માટે પાથી અન લેાકા સાથે યુદ્ધો ખેલવા પડયાં હતાં. સાતમા સૈકામાં આરએએ પર્શિયા અને ઈજીપ્ત પર કાબુ મેળવ્યે અને ત્યાર પછી યુરેપ અને એશિયા વચ્ચેને વેપાર મુસલમાન લેાકેાના હાથમાં આવ્યા. મેગલાના સમયમાં હિંદના વેપાર ખૂબ ધમધાકાર ચાલતા હતા. એ વેપારના માર્ગોમાં વેનીસ અને જીનીવા એ બન્ને ઇટાલિયન દરે। હતાં. હિન્દના યુરેપ સાથેના વેપારમાં એ બંદરે ખૂબ આબાદ થવા ઝામ્યાં હતાં. અકબરનું નૌકાખાતું બધાં જહાજોના આંધકામ પર તથા દરિયાઇ વેપારની વ્યવસ્થા પર ધ્યાન રાખતું હતું. તે સમયે બંગાળ અને સિન્ધનાં બંદરા વહાણાના બાંધકામ માટે ખૂબ પ્રખ્યાત હતાં. કાસ્ટટીનેપલના સુલતાને પેાતાના વહાણા એ દરેામાં બંધાવતાં હતાં, તથા ઇસ્ટ ઇંડિયા કંપનીએ પણ પેાતાના જહાજોનું આંધકામ એ હિન્દી કારીગર પાસે કરાવ્યું હતું.
આવી જાતના વેપારી વ્યવહારને વધારે વિકસાવવા ચલણી નાણાની પણ ખૂબ જરૂર હતી. બુદ્ધના સમયમાં જુદા જુદા આકારનાં સિક્કાએ શરૂ કરવામાં આવ્યા હતા. ઈ. પૂ. ચેાથા સૈકામાં
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
