________________
પ્રકરણ ૧૧ લોકજીવન
ઉત્પાદન હિન્દમાં આર્યો આવ્યા ત્યારે હિન્દની જમીન સંસ્કૃત નહતી. તેને બે ભાગ જંગલોથી ઢંકાયેલો હતો અને જંગલ સિંહ, વાઘ, હાથી અને સાપથી ઊભરાતાં હતાં. હિન્દની જમીન ઉપર, મનુષ્યોને કલહ જંગલને એ જૂના વતનીઓની હરિફાઇથી થયે. આર્યો આવ્યા પછી જંગલ સાથેનો એ કલહ ચાલુ હતો. આજે પણ હિન્દની જમીન ઉપરથી જંગલના એ જૂનાં વારસદારો સંપૂર્ણ ભૂંસાઈ ગયાં નથી પણ ઓછાં થતાં જાય છે અને તે છતાં હિંદની વસ્તીમાંથી દર વર્ષે વીસ હજાર માણસો સાપ કરડવાથી મરી જાય છે.
ધીમે ધીમે એ પ્રાણુઓના પંજામાંથી જમીનને છોડવવામાં આવી અને જંગલે કપાવા માંડ્યાં. શરૂઆતમાં ગરીબોને ખેરાક અનાજ તથા ફળફૂલ હતાં તથા શ્રીમત. લોકે પશુઓનું માંસ પણ ખાતા હતાં. હિંદની જમીન ઉપર મસાલાઓ ખૂબ પાકતા હતા અને યુરોપિયન મસાલાની
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
