________________
૧૩૯
કુદરતના જુદાજુદા તત્ત્વાને તથા પ્રાણીએને પૂજતા હતા. આર્ચીની પૂજાવિધિમાં આકાશ, સૂર્ય, ચન્દ્ર, તથા પૃથ્વી પાણી વિગેરે તત્ત્વા દેવદેવીએ ગણાતા હતા. ગાય અને આખલે! જીવનનિર્વાહમાં ખૂબ ઉપયાગી હોઈ પૂજાતા હતા.
એ કાળ પછીને આ કાળ ઈ. પૂ. હજાર વર્ષ પહેલાના કાળ છે. એ સમય તે રામાયણ અને મહાભારતને કાળ કહી શકાય. એ સમય દરમ્યાન આય લેાકેાની ટાળીએ'ના નાયકા, તથા લશ્કરી કુળપતિએ રાજાએ બન્યા હતા. અને એના યુદ્દો એક કે બીજાં રાજાને મહારાજા બનાવતા હતા. રાજાશાહીના શૂરાતનનેા એ સમય હતા. અને એ સમયમાં યુદ્ધમાં જ રચ્યાપચ્યા રહેનારા અને યુદ્ધને જ ધર્મ માનનારાએ! ક્ષત્રિય કહેવાતા હતા. હવે આર્ટ્સમાં એ રીતના સામાજિક ક્રિયાધમને અંગે ખીજા વિભાગ પડવા મંડયા. કેવળ આર્યાં અથવા અનાર્યો અથવા કાળા અને ગેરા રંગના શરૂ થએલા એ વિભાગામાંથી વિજેતા આર્ચી પાતપેાતાના સામાજિક ક્રિયાધર્મને અંગે બીજા પેટા વિભાગેામાં વહેંચાઈ જતા હતા.
આ સમયના આ
લોકેાના સામાજિક વ્યવહારો પણ વધારે વિકાસ પામતા હતા. અને સામાજિક ઉત્પાદનના સાધને પણ વધારે સુધરતા જતાં હતાં. વિકાસ પામતા સામાજિક સબંધોમાં જે આય લેકે! ધર્મગુરુઓ! બન્યા હતા તથા જેમણે શિક્ષણના ધંધા લીધા હતા તે બ્રાહ્મણા કહેવાતા હતા. બીજે વ` રાજ્યકર્તાએને તથા લશ્કરને હતેા. એ લડાયક લેાક ક્ષત્રિય કહેવાતા હતા. આર્ય પ્રજાની અંદર જ સામાજિક ક્રિયાને લીધે પડેલા આ વિભાગોમાં કચે. વિભાગ ઊંચા છે. ને કચે! વિભાગ નીચે છે એની રસાકસી શરૂ થઈ ગઈ હતી. ઘણીવાર બ્રાહ્મણા પેાતાને ઊંચા માનતા હતા અને ધણીવાર ક્ષત્રિયે તેમને નીચા ગણતા હતા. આ એ શાસક વર્ગો નીચે એક ત્રીજો વ પણ હતા. એ વને જન્મ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
