________________
.
૯૩
તથા
આવતા હતા. અને થેાડે છેડે અંતરે રાજાને ઊતરવાનાં મથકે આરામગાહે બાંધવામાં આવતાં હતાં. રસ્તા પર બાંધેલા દરેક મથકે ટપાલ લાવવા લઈ જવા ધેડાએ દેડતા હતા. સુસાથી સાડીસને પદસે માઈલ જેટલે લાંબેક રસ્તે પસાર કરવાને સામાન્ય માણસને તેવું દિવસ લગતા હતા. પણ ટપાલને એજ રસ્તા પસાર કરતાં એકજ અઠવાડિયું લાગતું. મેટી નદીએ પર હેડીએ ચાલતી હતી પરંતુ ઇજનેરે) યુક્રેટીસ જેવી મેટી નદીપર પુણે બાંધી શકતા તથા તે પર હાથીએ પણ ચાલી શકતા હતા. પર્શિયાથી જતા બીજા રસ્તાએ અગાનીસ્તાન થઈ હીંદમાં જતા હતા અને હિંદના ધનના ભંડારા પર્શિયા લાવવામાં વેપારી રસ્તાનું સુસા મધ્યસ્થ મથક હતું. એ ઉપરાંત રસ્તાઓને મુખ્ય ઉદ્દેશ લશ્કરી પણ હતા. સામ્રજ્યના પરાધીન મુલકેા પર શાસન જાળવવા માટે અને પરાધીન મુલકાને કાનૂનીચે રાખવા માટે એજ રસ્તા પર લશ્કર દાડતાં હતાં. પરંતુ એ રસ્તાએ! પર થઈ ને જુદા જુદા મુલકા એક બીજાની સાથે વિચારાની આપલે કરતા હતા તથા વેપારી સવે! વધારતા હતા. પરન્તુ જમીન પર વ્યવહાર જેટલા વધ્યા હતા અને વિકાસ પામ્યા હતા તેટલે વિકાસ વહાણવટાને થયે! નહેાતા. પર્શિયન લેાકા પાસે પેાતાને સ્વતંત્ર દરિયાઈ કાલેા હતેા નહિ. એ લેકે શ્રીકા અને ફીનીશિયાનાં વાણા ભાડે રાખતાં હતાં. ડેરીઅસે એક માટી નહેર રાતા સમુદ્ર અને નાઈલમાં થઈને પર્શિયા તથા ભૂમધ્ય મહાસાગરને ખેડતી બનાવી હતી. પણ ડેરીઅસના વારસદારોએ એ મહાન આંધકામ તરફ બેદરકારી બતાવી. આજે એ નહેર રેતીથી પુરાઇ ગઈ છે, ધીમે ધીમે વેપારનું બધું કામકાજ પરદેશીઓના હાથમાં જતુ રહ્યું. એખીલેનિયન લોકો શ્રીનીશિયન લોક અને યહુદીલેકે! મહાન વેપારી હતા. પર્શિયન લે!! વેપારને ધિક્કારતા ગયા. શ્રીમતલેાકા વેપાર તરફ ખેદરકારી બતાવતા ગયા, પણ ડેરીસે વેપાર
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
