Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 89

વતીય પરિચ્છેદ ]
આંધ્રભૂત્યોને ઈતિહાસ કર્યું હતું. તેનું મરણ ઈ. સ. પૂ. ૨૯૯માં થયું હતું. મહેર પાડી પુનરપિ તેને અધિકારપદે સ્થાપિત કર્યો - તે બાદ તેનો પુત્ર ગૌતમીપુત્ર અંધગુપ્ત છઠ્ઠો હતો. આ બનાવને સમય ઈ. સ. પૂ. ૨૮૧ છે. આંધ્રપતિ તરીકે આવ્યો હતો. તે ગાદીએ બેઠે ત્યારે પિતે ગાદી ઉપર આવ્યો ત્યારથી લગભગ ૪૫ વર્ષ પણ સ્વતંત્ર જ હતા. તેમજ સમ્રાટ અશોકે પ્રિયદર્શિનને સુધી-જ્યારે સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનનું મરણ ઈ. સ. પૂ. રાજ્યલગામ સોંપી (ઈ. સ. પૂ. ર૯૦ ) ત્યાંસુધી, ૨૩૬૭માં થયું ત્યાંસુધી-તે તેને ખંડિયો જ રહ્યો તથા તે બાદ પાંચેક વર્ષપર્યત પ્રિયદર્શિને ઉત્તર હિંદ છે. તે બાદ મૌર્યવંશની પડતી થતી ચાલી છે એટલે પરના મુલક ઉપર પ્રયાણ કર્યું રાખ્યું હતું ત્યાંસુધી, આંધ્રપતિઓએ સ્વતંત્ર બની આંધ્રભૂત્યાનું કલંક ભૂંસી તેની સ્વતંત્રતા જળવાઈ રહી હતી જ. પરંતુ જેવી નાંખ્યું છે. જેથી આ સાતમા આંધ્રપતિના ઉત્તર પ્રિયદર્શિને દક્ષિણ હિંદ છતવાને નજર માંડીને પ્રયાણ જીવનના ૧૧ વર્ષો (ઈ. સ. પૂ. ૨૩૬ થી ૨૨૫ સુધીના) આદર્યું કે પ્રથમ ઝપાટે જ આ છઠ્ઠા અધિપતિની સ્વતંત્રપણે ગયાં કહેવાય. એટલું જ નહિં બલકે પોતાના સ્વતંત્રતા હણાઈ ગઈ હતી (ઈ. સ. પૂ. ૨૮૪-૫) પુરોગામી (. ૪ આંધ્રપતિ) અને પિતાના જેટલો જ અને પોતાની પુત્રી, સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનને પરણાવી, સંધિ લાંબો કાળ સુધી રાજપદ ભોગવનાર મલિક શ્રી કરી લેવી પડી હતી. જો કે પ્રિયદર્શિને પિત, અન્યત્ર સદસતની પેઠે, કેટલાક અન્ય રાજવીઓને તે પોતાના અમલમાં મૂકેલ રાજનીતિ પ્રમાણે, અહીં પણ જીતેલ
- સાર્વમત્વ તળે લાવવાને ભાગ્યશાળી થયો હતો. સવ પ્રદેશઉપર તેને તેજ ભૂપતિઓને પિતાનું ઉપરી (આ હકીકત તેના જીવનવૃત્તાંતમાં સવિસ્તર” અપાશે). પણું કબૂલ કરાવીને રાજ્યાધિકારે પુનઃ સ્થાપિત કર્યા તેના મરણ સમયે જે કે પતંજલી મહાશય હતા જ૫૮ એટલે આ છઠ્ઠા આંધ્રપતિએ ૨૯૯થી જીવંત હતા જ પરંતુ તે સમયસુધીમાં રાજ્યત્વની ૨૮૪ સુધીનાં ૧૪-૧૫ વર્ષ સ્વતંત્ર અધિકારે૫૯ અતિ ભાવના જે ચાલી આવતી હતી તે લગભગ અને બાકીનાં ચારેક વર્ષ પ્રિયદર્શિનના માંડળિકપણે અદશ્ય થઈ જવા પામી હતી. એટલે આ પારિગ્રાફના ગુજારી ૧૮ વર્ષ રાજય ભેગળ્યું હતું.
ઉપરી ભાગે જણાવાયું છે તેમ, આંધ્રભૂત્યાને શબ્દ- છઠ્ઠા આંધ્રપતિની ગાદીએ તેને પુત્ર વસિષ્ઠપુત્ર પ્રયોગ પણ પુરાણમાંથી અદશ્ય થઈ ગયું છે એમ શાતકરણી સાતમા આંધ્રપતિ તરીકે આગ્યા; તે કહી શકાય. છતાં પતંજલી મહાશયના ધાર્મિકેપદેશ આવ્યો ત્યારથી માંડલિકપણે જ હતો. પરંતુ યુવાન અને
પ્રમાણે વર્તતા શુંગવંશી અવંતિપતિઓએ પણ, તેમજ ઉછળતા મદને હોવાથી માંડળિકપણે ફગાવી દેવાને પ્રરૂપિત રાજ્ય વ્યવસ્થા ચલાવ્યે રાખી હતી. એટલે તલપાપડ રહ્યા કરતો જેથી તેણે પ્રિયદર્શિનની સામે માથું એક રીતે કહી શકાય કે શંગવંશી સમ્રાટ અગ્નિમિત્ર ઉચકર્યું હતું. એટલે તેને મદ ઉતારવા સમ્રાટ પ્રિય પોતાને સાર્વભૌમત્વ સચિત બીજો અશ્વમેધ યજ્ઞ આદર્યો દશનને અજોડ અને અદીઠ એવું ભયંકર મહાયુદ્ધ ત્યાંસુધી પરાજીત રાજાઓને ખંડિયા તરીકે રાખવાની આ કલિંગપતિ સાથે ખેલવું પડયું હતું અને પ્રથા છેડે ઘણે અંશે ચાલુ રહી હતી.૬૪ જેથી કરીને માંડલિકપણુની છાપઉપર વધારે જોરદાર સિક્કા આ વસ્તુસ્થિતિ ભયપણાની ગણત્રીના સિદ્ધાંત તરીકે
(૫૮) નાઓ સુદર્શન તળાવની પ્રશસ્તિ પુ. ૨ તથા છે તેમાં પ્રથમ વખત તે ઉપરની ટી. નં. ૫૮ વાળે અને ૪માં અને જૈન સાહિત્યગ્રંથમાં સંગ્રતિનું જીવનચરિત્ર. બીજે વખત તે આ પ્રસંગ સમજો. અભ્યાસને પરિણામે (૫૯) જીઓ સિક્કા આકૃતિ નં. ૮૦.
સમજાય છે કે, તેની કન્યા નહીં પણ તેની બેન લીધી છે. (૧૦) જીઓ સિક્કા આકૃતિ નં. ૬૩, ૬૪.
(૬૩) જીઓ સિકા ચિત્ર નં. ૬૫ તથા નં. , ૭૫ (૬૧) જુઓ સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનના ધૌલીનાગૌડાવાળા (જરા શાંકાસ્પદ છે.) ખડખની હકીક્ત.
() જુઓ પૃ. ૩૦ ઉપર રાજાઓની સંખ્યા ગણા(૬૨) જુએ ધૌલીના ગૌડાનો ખડકલેખ તથા સુદર્શન વવામાં અપિલકને આંધ્રભૃત્યામાં કરાવવા વાળી યુક્તિને તળાવની પ્રશસ્તિ; બે વખત છો જવા દીધે જે કહો ઉલ્લેખ.