Prachin Bharat Varsh Bhag 05

SR No.: 034581
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1941
Total Pages: 436
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 25 MB

Page 336

૩૧૨ ]
ઉઠેલ ચર્ચાના અને પ્રશ્નના ખુલાસાએ
[ પ્રાચીન
પૃ. ૧૩૦-૩) શિલાલેખ કોતરાવ્યો છે. વળી આપણે times before the beginning of the જણાવી ગયા છીએ કે પ્રાચીન સમયે આ અવંતિના historical period of India=આશ્ચર્ય જેવું છે પ્રદેશની રાજધારી નજરે ઘણી મેટી અગત્યતા કે, સ્તૂપની, વૃક્ષોની (વિદ્વાન જેને બેધિવૃક્ષ કહે ગણાતી હતી. અને તેથી જ ક્ષહરાટ નહપાણ તથા છે અને જેને જેને રાયણવૃક્ષ કહે છે તે) તથા ધર્મચક્ર ચ9ણવંશી ક્ષત્રપાએ અવંતિની ગાદી મેળવીને “રાજા”નું છે. ની પૂજાની સ્પષ્ટ જેવી નિશાનીઓ ઓછાવધતા પદ ધારણ કર્યું હતું. પરંતુ રાજકીય દષ્ટિએ અવંતિનું પ્રમાણમાં સર્વધર્મમાં માલૂમ પડે છે. ઉપરાંત તેની
સ્થાન મેખરે ગણાતું આપણું તે કથન હવે ફેરવવું રજુઆત કરતાં શિલ્પદ પણ, હિંદના પ્રાઈતિપડશે. કેમકે તે પ્રદેશ ઉપર આધિપત્ય મેળવવાની હાસિક યુગની આદિ થઈ તે પહેલાં પણ ઘણાં વર્ષોથી તાલાવેલી તેમને રાજકીય નજરે નહોતી લાગતી પરંતુ (સર્વધર્મના) વારસામાં ઉતરી આવવાનું ધરાય છે છતાં તેઓ પોતે જૈનધમાં હોવાથી (પૃ. ૨૧૮ તથા તે તે એક જ ધર્મનાં હોવાનું માનવું રહે છે” એટલે પ્રત્યેકનાં વૃત્તાંત જુઓ) પિતાના પરમોપકારી અને . બ્યુલરનું કહેવું એમ થાય છે કે પૂજાભકિતની શાસનાધિષ્ઠાતાની નિર્વાણભૂમિ હાઈને તેની હંફમાં આવી આવી રાહરલ્મો ભલે અતિ પ્રાચીનકાળે હિંદના રાત્રીદિવસ રહેવાની અભિલાષાવાળી ધાર્મિક નજરને સર્વધર્મોમાં પ્રચલિત દેખાતી હશે છતાં તે સર્વનું મૂળ લઇને તે તાલાવેલી સેવતા હતા. રાજા નહપાણે તો એક જ ધર્મમાં–અને તે પણ જૈનધર્મમાં જ અપાગોદાવરીના મૂળવાળે ત્રિરશ્મિ પર્વતનો ગવરધનપ્રાંત યેલું નજરે પડે છે. અને તેમના આ અભિપ્રાયને મેળવવા જે અનેક યુદ્ધો ખેડયાં હતાં તેમાં પણ ધાર્મિક વહેલી કે મેડી સર્વેને સંમતિ દર્શાવવી જ પડશે. દષ્ટિ જ (પૃ. ૧૦૧, ટી. નં. ૩૦ જુઓ) મુખ્યતાએ હવે સ્તુપ ધરાવતા ત્રીજા સ્થાનનું-ભારહતનુંહતી તે હવે બરાબર પૂરવાર થઈ જાય છે તેમ જ વર્ણન આપીએ. ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે સર્વે સૂપ પ્રાચીન સમયે રાજાઓ ધર્મપરાયણ જિદગી ગાળવાને જેનધર્મનાં ઘાતકરૂપ છે. પુ. ૧, પૃ. ૧૯૬માં સાબિત તત્પર રહેતા તથા ધર્મરક્ષણ માટે કુરબાની કરી દેતા કર્યું છે કે, ભારહુત અને સાંચી તથા મથુરાના તેની સાક્ષી પણ મળી આવે છે (૫રિછેદ દશમો સ્તુપે-તરણે એક જ પ્રકારના-કેમ જાણે એક ને. ૧૧નું વૃત્તાંત). ભલે વર્તમાન વિદ્વાન રાજાઓની બીજાની નકલરૂપ-હોઈને ( જુઓ આ પુસ્તકના અંતે અને પ્રજાની આ પ્રકારની ભકિકતાને ગમે તે રૂપમાં તેનાં ચિત્રો), તેમ જ પુ. ૪, પૃ. ૧૫૪માં મથુરા નિહાળે કે ગમે તેવા શબ્દોમાં ચીતરી બતાવે, અથવા એન્ડ ઇટસ એન્ટીકવીટીઝ આધારે સાબિત કરી તે જૈનધર્મનાં ચિહ્નોની ઓળખ ન હોવાને કારણે બતાવ્યા પ્રમાણે મથુરા જૈનધર્મનું સ્થાન હેઈને, આ તેમનાં ધાર્મિક સ્મારકેને ગમે તે ધર્મના નામે ચડાવી સ્થળોને પણ તેજ ધર્મના પ્રતિકરૂપે ઠરાવ્યા છે. દે, છતાં જેમ છે. મ્યુલર જેવા વિદ્વાનને પણ બારીક વિદ્વાનોએ આ ભારહુત તૂપને બૌદ્ધધર્મનું સ્મારક ગમ્યું
1ણન એ જે ઉચ્ચારવું પડયું છે કે “ It છે, પરંતુ જનરલ કનિંગહામ જેવા વિદ્વાનના ‘ભારહુત would be surprising if the worship of સ્તૂપ” નામક પુસ્તકનાં શબ્દ લઈને પુ. ૨, પૃ. ૬૯, stupas, of sacred trees, of the wheel ટી. ૬૬માં જણાવ્યું છે તે પ્રમાણે તે સ્થળચિત્રોમાં of the law, and so forth, more or બૌદ્ધની જાતકકથાનાં દશ્ય નથી. આ રીતે સર્વ less distinct traces of which are found તરેહના પ્રમાણેથી નક્કી કરી શકાય છે કે તે જનwith all sects, as well as their re- ધર્મનું સ્મારક જ છે. વળી તેમાં પ્રસેનજીત કેશળપતિ presentations in sculptures, were due અને અજાતશત્રુ મગધપતિએ ભકિતભાવે ઉભા કરેલાં to one sect alone, instead of being સ્તંભો આવેલા છે. આ રાજાએ નિર્વિવાદીત રીતે heir-looms, handed down from remote જૈનમતાનુયાયી પૂરવાર થયા છે (પુ. ૧ તેમનાં વૃત્તાંતે