________________
૩૦૦ ] '
ઉલ ચર્ચાના અને પ્રશ્નોના ખુલાસા
[ પ્રાચીન
અન્યાય-ગોટાળા ઉભા થવા પામ્યો છે; કેમકે પ્રિય- બુદ્ધ ભગવાનના જીવનના મુખ્ય બનાવો, અંજન દર્શિનની કૃતિઓ-શિલાલેખે, સ્તંભલેખ, રાક્ષસી કદની સંવતની જે સાલેમાં બન્યા હતા તેનું વર્ણન સિંહાલીઝ મૂર્તિઓ ઈ. ઈને-અશોકની ઠરાવવાથી, તેના ધર્મની કોનીકસમાં નીચે પ્રમાણે આપ્યું છે (ઇ. એ. પુ. એટલે બૌદ્ધધર્મની લેખવી પડી છે. જ્યારે પ્રિયદર્શિન ૩૨, પૃ. ૨૨૮):પિતે જેનધમીં હેવાથી તે સર્વ કૃતિઓ તેના જ
તેમની ઉંમર ધર્મના પ્રતિકરૂપ ગણાય તેમાં બદ્ધધર્મને લાગતું વળગતું - બુદ્ધને જન્મ-૬૮ (અંજન સંવત)માં... ૦ ન કહેવાય. છતાં પ્રિયદર્શિનના શિલાલેખો અને સ્તંભ- સંસારત્યાગ ૯૭ (સદર)માં...૨૯ લેખોમાં નિર્દિષ્ટ કરેલી વાણીને, પિતાની પૂર્વબદ્ધ થયેલ , ઉપદેશને આરંભ ૧૩ (સદર)માં...૩૫ માન્યતાને બંધબેસતી કરવાને તેમના અનેક શબ્દો , જ્ઞાનપ્રાપ્તિ (નિર્વાણુ) ૧૨૭* (સદર)માં...૫૮ તથા અર્થને મનફાવતી રીતે મરડવા પડયા છે અને , મરણ (પરિનિર્વાણુ) ૧૪૮ (સદર)માં.૮૦ સ્વાભાવિક છે કે, તેમ કરવા જતાં અનેક બિનપાયા- (ઉપરની હકીકતને કે. હિ. ઈ. પૃ. ૧૫૬–૭: દાર વસ્તુઓનો આશ્રય તેમને લેવો પડયો છે. આ ઈ. એ. પુ. ૩૭, પૃ. ૩૪૨૪ તથા ઈ. એ. ૧૯૧૪ પ્રમાણે નકારાત્મક પૂરાવાથી જેમ અશાક ને પ્રિયદર્શિન પૃ. ૧૭૨થી સમર્થન મળી રહે છે), વળી આપણે ભિન્ન ભિન્ન વ્યક્તિ તરીકે પૂરવાર કરી શકાય છે તેમ પૃ. ૨૯૭ જણાવી ગયા છીએ કે રાજા અજાતશત્રુના સીધા પૂરાવાથી પણ તે સાબિત કરી શકાય છે. કે રાજ્ય બીજા વર્ષે મહાવીર ઈ. સ. પૂ. પર૭માં અને સમ્રાટ પ્રિયદર્શિન પતે જૈન હતો એટલે તેની કૃતિઓ આઠમા વર્ષે બુદ્ધદેવ મરણ પામ્યા હતા. આ ઉપરથી જૈન ધર્મનાં પ્રભાવસૂચક અને સ્મૃતિ દર્શક સ્મારક સમજાશે કે તે બન્ને મહાત્માઓના મરણ વચ્ચે ચિહન છે. અને તેમ પૂરવાર થયું એટલે સ્વયં, આખાયે છ વર્ષ જેટલું અંતર છે એટલે બુદ્ધદેવનું મરણ ઈ. ઈતિહાસને પલટે આપવો પડશે જ. આ વસ્તુસ્થિતિ સ. પૂ. પરમાં લેખાશે. જેથી બુદ્ધદેવના જીવન નિશ્ચયપૂર્વક સાબિત કરવા માટે, ઇતિહાસ સર્જનના બનાવેને આપણે ઈ. સ. પૂ.ના આંકમાં ફેરવીએ તે પાંચ સાધનામાંથી અતૂટ એવા સમયદર્શક આંકડા- નીચે પ્રમાણે લેખાશે. એની મદદ જ આપણે લઈશું. સાથે સાથે અન્ય .
ઇ. સ. પૂ. ઉંમર પૂરાવાની પણ અવગણના કરીશું નહીં જ. (૧) બુદ્ધદેવને જન્મ ૬૦૦ ૦ | જુઓ એન્ટ
પ્રિયદર્શિન અને અશોક એક જ વ્યક્તિ છે (૨) તેમને સંસારત્યાગ ૫૭૧ ૨૯ | ઇડિયા પુ. ૨, એમ માનવાને તેમણે બે મુખ્ય સિદ્ધાંત ઉપર વજન (૩) , પ્રથમ ઉપદેશ પ૬૫ ૩૫ મૂક્યું છે. એક સેકેટસને ચંદ્રગુપ્ત ગણાવ્યા છે ને (૪) તેમને જ્ઞાન પ્રાપ્તી બીજો શિલાલેખોની હકીકતોને અશોકના જીવન વૃત્તાંત (નિર્વાણ) પ૪૨-૩ ૫૭]
પ્રાચીન ભારતસાથે મળતી આવતી ગણાવી છે. પહેલે સિદ્ધાંત (૫) તેમનું મરણ
વર્ષ પુ. ૨, પૃ. ૮ કે બેટે છે તે પૂરવાર થઈ ગયું છે. અત્ર બીજા (પરિનિર્વાણ) પર ૮૦ ) મહાને આશ્રયીને આપણે ચર્ચા કરવી રહે છે. સમ્રાટ નિંધ-ઉત્તરહિંદમાં બુદ્ધસંવતની ગણન તેમના અશોક દ્ધધમાં હતું એટલે તેના જીવન ઉપર પ્રકાશ પરિનિર્વાણ-મરણથી જ એટલે ૫૨૦ની સાલથી અને પાડવામાં, બૌદ્ધ સાહિત્યમાં વર્ણવેલ બનાવેને સમય, દક્ષિણ હિંદમાં તેમના જ્ઞાનપ્રાપ્તિના-નિર્વાણુના સમઅહસંવતમાં નિર્દિષ્ટ થયેલ હોવાથી બુદ્ધસંવતને યથી એટલે ૫૪૧ની સાલથી ગણુાય છે. એટલે બે સમય પ્રથમ નક્કી કરી લેવું પડશે.
ગણના વચ્ચે ૨૧ વર્ષનું અંતર રખાય છે. ઉપરમાં
* ૨૫ હોવા સંભવ છે. પ્રફની ભૂલ થઈ લાગે છે, તે સમયે તેમની ઉંમર ૫૭ની લેખવી રહેશે,
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com